وظایف سرگروه (کامل)

---

پرده نگار (پاورپوینت)

 (۱۴)

برگرفته از www.Morabbee.ir

مقدمه :
با توجه به جایگاه مهم و نقش تأثیر گذار سرگروه در پیشبرد اهداف شجره طیبه صالحین، بررسی و تبیین وظایف سرگروه ضروری به نظر می رسد. آشنایی با شرح وظایف،گستره فعالیت و دسته بندی ارتباطات سرگروه می تواند ما را در نیل به خدمت گزاری بهتر و مطلوبتر یاری نماید لذا در ابتدا به دسته بندی وظایف سرگروه اشاره و سپس هر یک را شرح میدهیم.
۱-    وظایف سرگروه در ارتباط با پایگاه.
۲-    وظایف سرگروه در ارتباط با گروه.
۳-    ملاحظات ارتباط با گروه.
۴-    وظایف سرگروه در ارتباط با تک تک اعضاء.
۵-    ملاحظات ارتباط با اعضاء.
۶-    وظایف سرگروه در ارتباط با محل تحصیل یا خدمت.
۷-    وظایف سرگروه در ارتباط با خانواده.
۸-    وظایف سرگروه در ارتباط با مسجد.
۹-    وظایف سرگروه در ارتباط با جامعه.

۱- وظایف سرگروه در ارتباط با پایگاه :
در شجره طیبه صالحین سرگروه به عنوان جزئی از پایگاه مقاومت محسوب می شود که زیر نظر و با هدایت فرمانده پایگاه فعالیت می کند لذا نسبت به پایگاه و ارکان آن وظایفی دارد که در ذیل اشاره می شود :
۱/۱- افزایش جذب و جلوگیری از ریزش :
یکی از وظایف مهم سرگروه صالحین افزایش جذب اعضاء و در عین حال تثبیت افراد جذب شده در حلقه و پایگاه می باشد لذا دقت در اهداف، اصول و روشهای جذب و تثبیت ضروری به نظر می رسد که باید مستقلاً به آنها پرداخت.
۲/۱- کادر سازی جهت شورای پایگاه :
با توجه به اینکه یکی از بهترین روشها جهت استمرار فعالیت اعضاء مسئولیت بخشی به آنها می باشد و از سوی دیگر پایگاه به انسانهای متعهد و علاقه مند جهت پیشبرد امور نیاز دارد، لذا سرگروه به عنوان شخصی که با روحیات، استعداد و توانمندیهای اعضاء حلقه ی خود آشنایی بیشتری دارد باید نسبت به معرفی افراد توانمند متناسب با مسئولیتهای تعریف شده در پایگاه و مسجد اقدام نماید.
۳/۱- ارتباط مستمر با مسئول صالحین پایگاه (فرمانده پایگاه):
این ارتباط نه تنها از نظر سازمانی ضرورت دارد بلکه از نظر پشتیبانی نیز با اهمیت می باشد اطلاع از اخبار و تصمیمات جدیدی که در ارتباط با صالحین اتخاذ می شود،بهره مندی از محصولات ارائه شده توسط استاد صالحین،تأمین اعتبار پذیرایی، هدایا، اردو و … هر یک به نوبه خود مهم می باشند. از طرف دیگر در مواردی که روند اجرایی حلقه دچار مشکلات عدیده شده ارتباط با مسئول صالحین پایگاه می تواند حلال مشکلات باشد.
۴/۱- شرکت در جلسات پایگاه در موعد مقتضی :
پایگاه مقاومت برای انجام هر چه بهتر برنامه های ابلاغی اقدام به برگزاری جلسات و ایجاد هماهنگی و هم افزایی می نماید که نقش سرگروه در اتخاذ تصمیمات صحیح و کاربردی بسیار پر رنگ می باشد. با حضور در جلسات و ارائه نظرات و پیشنهادهای سازنده می توان مسیر تصمیم گیری را هدفمند کرد تا اعضای حلقه بهره بیشتری ببرند.
۵/۱- انجام مأموریت های محول شده سازمانی :
یک سرگروه آگاه و متعهد شخصی است که مأموریتها و وظایف محوله سازمانی را به نحو احسن و بدون کم و کاستی انجام می دهد و آمادگی خود را نسبت به مأموریتهای آتی اعلام می دارد.
۶/۱- مستندسازی فعالیتهای گروهی:
مستندسازی یکی از ابزارهای مهم جهت اطلاع و گزارش به رده های مافوق و همچنین خانواده ها و عموم مردم (ضمن توجه به طبقه بندی و حفاظت اطلاعات) می باشد چرا که زمینه مناسبی جهت جذب بیشتر اعضاء و تثبیت آنها می شود و انگیزه بیشتر رده های مافوق را نسبت به حمایتهای مالی و معنوی فراهم می سازد.
مستندسازی باید مصور و مکتوب بوده و فعالیتهای مختلف اعضاء حلقه را به نمایش بگذارد.

۷/۱- ارائه گزارش به رده های مافوق :
ارائه گزارش در هر نهاد و سازمانی یکی از مهمترین ارکان اجرای برنامه ها و مکمل آنها می باشد، سرگروه باید پس از اجرای برنامه و مستندسازی آن نسبت به ارسال گزارش مصور و مکتوب به رده های مافوق جهت اطلاع و اتخاذ تصمیمات صحیح اقدام نماید. البته نباید به حدی باشد که حساسیت زا باشد و باعث رقابت منفی در پایگاه شود و از طرفی هم باید مراقب بود گزارشات و تعریف و تمجید بزرگان در اخلاص سرگروه تأثیر منفی نگذارد.
۸/۱- توسعه ظرفیت های کاری و فعالیتی پایگاه :
یکی از وظایف سرگروه شجره طیبه صالحین توسعه ظرفیت اعضای حلقه و در نتیجه توسعه ظرفیتهای پایگاه در راستای اهداف مقدس بسیج می باشد و این توسعه ظرفیتها باید در عرصه هایی مختلف و بصورت متوازن شکل بگیرد بطوری که به تناسب علاقمندی و توانایی و تخصص اعضاء، فعالیتهای پایگاه افزایش یافته و با توجه به نیازهای ضروری مردمِ محل و آسیب های بومیِ محله برنامه ها را افزایش داد.
۹/۱- ارائه برنامه گروهی سالیانه به طرح و برنامه پایگاه :
سرگروه جهت هر چه بهتر برگزار شدن برنامه ها بایستی نسبت به پیشبینی و اعلام برنامه ها به طرح و برنامه پایگاه اقدام نماید که این امر موجب خواهد شد ضمن جمع بندی و تقویت پیشنهادهای جدید نسبت به آن برنامه ریزی دقیق تر و اصولی تر انجام شده و تأمین اعتبار و پشتیبانی آن نیز فراهم شود.
۱۰/۱- ترغیب و پیگیری افراد جهت انجام مأموریتهای محول شده به آنها :
سرگروه برای تثبیت اعضای حلقه خود باید برای هر یک از متربیان به تناسب استعدادها و تواناییشان مسئولیتهایی را واگذار کند و ضمن هدایت و راهنمایی آنها جهت انجام وظیفه محوله آنها را ترغیب کرده و ثمرات انجام شایسته مسئولیت محوله را گوشزد کند و تا حصول نتیجه نیز موضوع را پیگیری نماید.

۱۱/۱- ترغیب افراد جهت شرکت در برنامه های عمومی :
پایگاه درطول سال و با توجه به مناسبتها و ابلاغیه های ارسالی و برنامه ریزی های قبلی اقدام به برگزاری برنامه های عمومی می نماید که مطمئناً حضور سرگروه و اعضای حلقه در این برنامه ها و حتی همکاری در جهت اجرای بهتر برنامه ها ضروری می باشد.سرگروه نیز باید نسبت به ترغیب و ایجاد زمینه همکاری بین اعضای حلقه با سایر مسئولین پایگاه اقدام نماید.
۱۲/۱- هماهنگی با سایر قسمت های پایگاه :
قطعاً هر یک از قسمتها و شورای پایگاه با توجه به سوابق چند ساله بهترین مرکز کسب تجربیات برای سرگروه می باشد که لازمه آن هماهنگی سرگروه با سایر قسمتهای پایگاه است. لذا برگزاری جلسه همفکری در این رابطه و دخیل کردن آنان در برنامه های حلقه مهم می باشد.
نکته پایانی:
سرگروه باید بداند که حلقه صالحین جزوی از برنامه های مهم و راهبردی بسیج بوده و در قالب پایگاه اجرا می شود و سرگروه و اعضای حلقه، تافته جدابافته از سایر افراد پایگاه نمی باشند و باید در ارتباط با پایگاه به گونه ای عمل نماید تا اکثر افراد پایگاه، چه شورا و چه اعضای فعال وعادی پایگاه جذب اخلاق و رفتار سرگروه شوند.
۲- وظایف سرگروه در ارتباط با گروه :
سرگروه همانطور که از عنوانش مشخص می شود جایگاهی است که نسبت به گروه تعریف شده و نسبت به آن در نظر گرفته می شود و نقش آن قرار گرفتن در رأس گروه و ایجاد زمینه همکاری و حرکت گروهی به سمت اهداف تعیین شده می باشد. یک سرگروه موفق نسبت به اعضای گروه وظایفی دارد که به شرح ذیل اشاره می شود :
۱/۲- برنامه ریزی گروهی :
یک گروه موفق و پویا گروهی است که تمام اعضاء در آن نقش و مسئولیت داشته و امور گروه را بصورت دسته جمعی پیش ببرند لذا سرگروه باید زمینه برنامه ریزی برای گروه را بصورت برنامه ریزی مشارکتی و گروهی مهیا سازد و پس از هم اندیشی و تضارب آراء نسبت به جمع بندی و مصوب نمودن برنامه ها اقدام نماید.
۲/۲- ایجاد میدان رقابت :
مطمئناً گروهی پویایی و بالندگی خواهد داشت که اعضاء در آن نسبت به یکدیگر در کسب فضایل و پیش برد امور گروه احساس رقابت داشته باشند، در حقیقت ایجاد میدان رقابت معنوی در بین اعضا گروه وظیفه سرگروه بوده و موجبات رشد اسلامی و گروهی را فراهم خواهد ساخت.در این رابطه ترغیب ،تشویق و اهداء جوایز با در نظر گرفتن ملاحظات تربیتی مهم می باشد.

۳/۲- نظارت ،کنترل و ارزیابی :
نظارت و بازخورد گیری جزو مهمترین عوامل موفقیت و رشد گروهی می باشد چرا که توجه به نظارت در حقیقت کشف نقاط ضعف و قوت گروه خواهد بود که زمینه تقویت و اصلاح را مهیا می سازد. با کنترلی صحیح و غیر ملموس میتوان جزئیات رفتاری، اخلاقی و ارتباطی را نسبت به هم زیر نظر گرفت تا ضمن هدایت و تربیت صحیح تک تک اعضا عملکرد و حرکت گروه را نیز بهینه سازی و ارتقا داد.

۴/۲- آموزش های اولیه :
یک سرگروه خوب ضمن در نظر گرفتن تربیت به عنوان رویکرد اصلی در فعالیتهای شجره طیبه صالحین آموزش را نیز به عنوان یک ابزار مهم در خدمت می گیرد لذا با آموزشهای اولیه و ضروری زمینه رشد فردی و گروهی اعضا را مهیا می سازد، برخی از این آموزشها عبارتند از:
– آموزشهای علمی، معرفتی، بصیرتی و مهارتی بر اساس سرفصلها و منویات شجره طیبه صالحین و البته متناسب با نیازها،شرایط و سطح اعضاء.
– آشنا نمودن اعضا با اهداف ، کلیات ، وظایف و نقشهای موجود در گروه و حلقه.
– ایجاد زمینه آشنایی اعضا با یکدیگر و سایر عوامل پیرامونی همچون پایگاه ، مسجد و …
۵/۲- برگزاری برنامه های معنوی :
یکی از مهمترین امور گروه برگزاری برنامه های معنوی جهت ارتقاء روحی و روانی اعضا می باشد و در حقیقت سایر برنامه ها به عنوان مکمل برنامه های معنوی و معرفتی می باشد از جمله می توان به برنامه های قرآنی،تواشیح،زیارت، دعا و مناجات،آشنایی با کلام و سیره اهل بیت (ع) و … اشاره نمود.
در اینجا نکته بسیار مهمی را باید اشاره نمود و آن بهره مندی و استفاده خود سرگروه از تمامی برنامه ها ، آموزشها و حرکتهاست یعنی سرگروه باید به ارتقاء همه جانبه خود همت بگمارد و سایر مسئولیتها او را از این امر بسیار مهم غافل نکند.
۶/۲- کمک نمودن در امر تعلیم و تربیت اعضا گروه :
سرگروه در امر تربیت اعضا نه یک شخص بی تأثیر است و نه فردی که به جای اعضا تصمیم گیری کند و تعلیم و تربیت تنها با اراده او برنامه ریزی شود بلکه سرگروه با توجه به رویکرد و رسالت تربیتی که به عهده دارد زمینه ساز و تسهیل گر و هدایتگر امور آموزشی و تربیتی است با این نگرش خاص سرگروه نقش بسیار مهم و تاثیر گذاری دارد ولی در عین حال به اراده، اختیار،استعداد،سلیقه، رغبت و نیازهای متربیان توجه دارد و با لحاظ این متغیر هاست که برنامه ریزی و اجرای امور آموزشی و تربیتی را به انجام می رساند.
۷/۲- شناسایی ، جذب ، تثبیت و رشد افراد گروه :
تربیت مراحلی دارد که مربیو سرگروه باید به آن مراحل توجه داشته باشد و برنامه ها و طرح ها را متناسب با آن تدوین نماید یعنی زمانی که افرادی را به حلقه جذب می کند یا می خواهد در حلقه بصورت ثابت نگه دارد و آنها را رشد دهد باید با روش ها و ترفندهای خاص، ویژه و ابتکاری این کار را انجام دهد. توضیح مفصل آن در فرایند و مراحل تربیت ذکر شده است.
۸/۲- برگزاری جلسات گروهی :
سرگروه در راستای برنامه ریزی تربیتی موظف است جلسات و جزئیات برنامه های گروهی را نیز تدوین نماید و تمام اعضای گروه را در این جلسات مشارکت دهد و دقت نماید که مصلحت و رشد گروهی بر فردی اولویت داشته باشد هر چند که اشاره شد تک تک اعضا و استعداد و نیازهایشان مهم هستند و باید با آنها هم اندیشی و همفکری نمود اما در برنامه های گروهی، رشد تمام اعضاء ملاک برنامه هاست.لازم به ذکر است سرگروه دور اندیش در خلال برگزاری جلسات گروهی است که زمینه گروهی شدن و کسب هویت گروهی را ایجاد و اصول و راهکارهای فعالیت در گروه را به اعضا آموزش می دهد.
۹/۲- بر پایی اردوها و تفریحات گروهی :
بی شک تفریح جزو لاینفک تمامی برنامه های تربیتی است.تفریح و سرگرمی اگر هدفمند و با در نظرگرفتن ملاحظات تربیتی برنامه ریزی شود نه تنها اتلاف وقت نخواهد بود بلکه همانند چسب سایر اقدامات و برنامه ها را به یکدیگر متصل خواهد ساخت.یکی از بهترین برنامه های تفریحی که در عین حال جزو بهترین قالبهای آموزشی و تربیتی می باشد اردو است.اردو تجلی گاه بروز باور ها ، استعداد ها ، توانایی ها و تمایلات قلبی متربیان است، در اردو است که سرگروه می تواند بسیاری از مفاهیم و ارزشها را بصورتعینی و کاربردی آموزش دهد و با جان و دل متربیان گره بزند و آنها را عینیت بخشیده و تثبیت نماید.اردوها می توانند از لحاظ زمان بندی،رویکرد،تعداد شرکت کنندگان،موقعیت زمانی و مکانی ،محلهای برگزاری اردو؛ کارکرد های متفاوتی داشته باشند که یک سرگروه آگاه با در نظر گرفتن تمامی آنها بهترین استفاده تفریحی ، آموزشی و تربیتی را از اردو خواهد برد.
۱۰/۲- پیگیری جهت تأمین بخشی از هزینه های گروه :
توجه به مباحث مالی و پشتیبانی گروه نه تنها بی اهمیت نیست بلکه زمینه ساز پیشبرد اهداف عالیه گروه نیز خواهد بود لذا سرگروه با همکاری اعضا نسبت به تأمین بخشی از هزینه های جاری و مورد نیاز گروه اقدام می نماید و در این راستا از قابلیت ها و امکانات مسجد،پایگاه، حوزه مقاومت،خانواده ها،خیرین و مومنین مورد وثوق در محله و مسجد حداکثر استفاده را می برد و در عین حال مراقب آسیب مهمی به نام وابستگی مالی و مادی نگری می باشد.
۳- ملاحظات ارتباط با سرگروه :
با توجه به مطالب اشاره شده در خصوص وظایف سرگروه نسبت به گروه او باید ملاحظاتی را نیز در خصوص روابط موجود مد نظر داشته باشد تا علاوه بر رفع آسیبها و تهدید ها زمینه ساز رشد گروهی و بهره مندی حداکثری از فرصتها نیز شود در ذیل به تعدادی از این ظرافتها و ملاحظات اشاره می کنیم :
۱/۳- بستر سازی جهت رقابت مثبت ، رشد همگانی ، محبت جمعی و فعالیت گروهی :
یکی از ملاحظاتی که سرگروه باید در نظر داشته باشد بسترسازی جهت رقابت مثبت و سبقت در نیل به ارزشها و حسنات است که البته باید تعادل و پرهیز از افراط و تفریط در آن مد نظر گرفته شود.سرگروه باید زمینه توسعه محبت جمعی را فراهم و فعالیتهای گروهی را با رنگ و بوی مهرورزی و محبت توأم نماید. محبت مهمترین بستر رشد گروهی و زمینه ساز هم افزایی،انس و تعلق خاطر اعضا به یکدیگر است.
۲/۳- اعضا در این فرآیند خود را غرق در فعالیت های گروه می دانند :
فرآیند حرکتها و برنامه های تربیتی باید به گونه ای باشد که اعضا خود را غرق در گروه ببینند و از قرارگرفتن در معرض برنامه ها و نقش پذیری و قبول مسئولیت در گروه احساس خوشایند و شاد کامی نمایند.هنگامی که اعضا بصورت اختیاری مصالح گروه را بر مصالح فردی ترجیح دارند می توان دریافت که هویت گروهی شکل گرفته و پایداری گروه متصور است.
۳/۳- رعایت اعتدال و عدالت در ارتباطات گروهی :
حضرت علی (ع) می فرمایند: به سبب عدالت، برکتها دو چندان می شود.با توجه به این حدیث و آیات و روایات متعدد دیگر در خصوص عدالت می توان دریافت که عدالت نه تنها امری واجب است و همگان آن را مطالبه می کنند بلکه زمینه ساز تشدید برکات و تسریع در رشد و ترقی اعضا گروه می باشد لذا سرگروه باید به این مسئله کاملاً توجه و اعتقاد داشته باشد و ضمن عدم افراط و تفریط در ارتباطات، نهایت دقت را در نوع رفتار و صمیمیت با تک تک اعضا داشته باشد تا فرد یا افرادی احساس تفاوت و بی عدالتی را در رفتار سرگروه مشاهده نکنند.

۴/۳- در این فرآیند تلاش اعضاء در جهت تقویت برنامه های گروهی خواهد بود :
به دلیل رویکرد تربیتی شجره طیبه صالحین که در آن نقشها تعادلی ،مشارکتی و هم افزا می باشد اعضا خود را در هدف گذاری، برنامه ریزی و اجرای برنامه ها سهیم می دانند و علاوه بر احساس تعلق و انس به گروه و برنامه های آن ، عاملی جهت بهینه سازی،صرفه جویی و دستیابی به اهداف گروه خواهند بود.
۵/۳- رعایت حدود شرعی و عقلی در برقراری ارتباط :
در اندیشه همه ما شجره طیبه صالحین وسیله و محفلی جهت عبودیت و بندگی بهتر خدای سبحان است و فرد فرد اعضا بخصوص سرگروه باید بشدت مراقب باشند که مبادا گروه و برنامه های آن در تعارض و یا فاصله گرفتن از خداوند تبارک و تعالی باشد که اگر خدای ناکرده چنین شود ما از زمینه مطلوب، استفاده نامطلوب نموده ایم لذا رعایت حدود شرعی و عقلی (هر چه را شرع حکم کرده عقل هم به آن حکم می کند و بر عکس) جدای از وظیفه الهی تمامی اعضا ، هویت بخش واقعی و دژ محکم در برابر خطرات و آسیب های درون گروهی و برون گروهی خواهد بود.
۴- وظایف سرگروه در ارتباط با تک تک اعضاء :
سرگروه ضمن پی گیری  اهداف و برنامه گروه نسبت به تک تک اعضا گروه نیز وظیفه داشته و با ایجاد روابط منطقی و اصولی اهداف گروه و فرد فرد اعضا را توأمان پیش می بردو زیبایی و برکت حرکتهای جمعی در سایه دین، این است که فرد و گروه نسبت به یکدیگر خدمات متقابل ارائه نموده و رشد یکدیگر را بصورت تصاعدی مهیا می سازند. در ذیل به وظایف سرگروه نسبت به تک تک اعضای حلقه اشاره می نماییم:
۱/۴- ایجاد انس و الفت در میان اعضا:
مطمئناً انس میان اعضا زمینه ساز تعلق خاطر و استحکام و پایایی گروه بوده و وظایف و مسئولیت ها را سهل و شیرین خواهد نمود لذا یکی از وظایف سرگروه این است که روابط عاطفی و صمیمی خود را با اعضاء، با اجرای برنامه های شاد و متنوع بیشتر کند تا باعث انس و الفت در میان اعضا گردد.
۲/۴- تقویت انگیزه افراد جهت حضور در برنامه های پایگاه :
سرگروه تحت هر شرایطی گروه و برنامه های آن را ذیل فعالیتهای پایگاه می داند و زمینه حضور اعضا گروه را در سایر برنامه های پایگاه فراهم می سازد و مطمئناً بهترین روش برای این امر اعتقاد و حضور خود سرگروه در برنامه های پایگاه خواهد بود که بستر مناسب انگیزشی و محرک خوبی برای اعضا می باشد تا با الگو قرار دادن سرگروه، در برنامه ها شرکت نمایند.
۳/۴-رصد وضعیت فردی اعضاء :
یک سرگروه متعهد و نکته سنج خود را نسبت به رصد لحظه به لحظه وضعیت اعضا موظف می داند و بصورت غیر مستقیم رفتار و کردار آنها را در گروه، در مسجد، در پایگاه و حتی در خانه، مدرسه و محله رصد می نماید تا با اطلاع از آنها نیاز ها، کمبود ها، رغبتها و توانایی های تک تک اعضا را تشخیص دهد البته نکته مهم این است که این رصد ها باید به شکلی انجام شوند که افراد احساس ناخوشایندی نداشته و سرگروه را دوست، راهنما و حلّال مشکلات خود بدانند.
۴/۴- برنامه ریزی فردی :
با توجه به مطالب اشاره شده سرگروه علاوه بر برنامه های گروهی برای فرد فرد اعضا گروه، بنا به ضرورت و مصالح تربیتی برنامه فردی را نیز در نظر می گیرد که در اصول، بین اعضا مشترک و در اقتضائات، شیوه ها و میزان و مقدار متفاوت می باشدو مجدداً اشاره می کنیم که برنامه ریزی تربیتی امری تعاملی و دوطرفه است و باید متربی در تدوین آن نقش داشته باشد.
۵/۴- سعی در رفع مشکلات اعضاء گروه :
یکی از مهمترین وظایف سرگروه مرتفع نمودن مشکلات و چالشهای پیش روی گروه و اعضای آن با استفاده حداکثری از توانایی ها و استعدادهای خود اعضاء می باشد که البته نسبت به افراد تفاوتها و ظرافت هایی خواهد داشت که نیاز به دقت به بررسی دارند.
۶/۴- رشد فردی :
سرگروه تنها به رشد گروهی نمی پردازد و همزمان با رشد گروه رشد فردی تک تک اعضا را نیز رصد و پی گیری می نماید تا به نسبت مشکل هر فرد نسخه مخصوص آنرا تهیه کند.
۷/۴- رفاقت و دوستی با اعضاء:
دوستی کلیدی است طلایی برای باز کردن درهای بسته ارتباطی بین سرگروه و اعضا و اعضا با یکدیگر. آموزشهازمانی نتیجه بخش خواهد بود که زمینه انگیزشی و پذیرش در متربیان و فراگیران ایجاد شود و راهکار ایجاد این انگیزش نیز رفاقت و دوستی سرگروه و اعضا است که بیشتر در فضای خارج از حلقه ها ودر اردوها برنامه های برون حلقه ای اتفاق میافتد.
۸/۴- ارتباط چهره به چهره :
تأثیری که در ارتباط چهره به چهره وجود دارد در هیچ یک از قالبهای ارتباطی دیگر وجود ندارد.ارتباط چهره به چهره موجب انتقال پیام بصورت واقعی تر همراه با ابراز احساسات،تماس چشمی و رفع موانع ارتباطی خواهد بود.
۹/۴- رفع شبهات اعضای گروه :
هر انسانی علاوه بر آنچه می داند با انبوهی از نادانسته ها و شبهات، مأنوس و همراه است که حلقه های  شجره طیبه صالحین بهترین فرصت و محفلی برای پاسخ یابی به آنها می باشد لذا سرگروه باید زمینه این امر را فراهم سازد تا اعضا تک به تک و گروهی نسبت به پاسخ یابی فعالیت نمایند و سرگروه نقش راهنما داشته باشد و از ظرفیت علمی مربیان ، سرمربیان و اساتید استفاده حداکثری نماید.
۱۰/۴- همدردی با اعضا گروه :
یک سرگروه جامع نگر و خوب علاوه بر جنبه های آموزشی و مهارتی به مسائل انگیزشی و عاطفی نیز توجه کافی دارد و با همدلی اهداف تربیتی گروه را جلو برد و در صورت نیاز با اعضا به همدردی می پردازد.
۱۱/۴- تشویق و تذکر به اعضاء :
سرگروه تشویق و تنبیه(تنبیه به معنای متنبه و متوجه نمودن) را بنا به موقعیت و مقتضای روحی و روانی متربی بکار می گیرد و در هر دو حالت هدفش اعتلا و ارتقاء متربی است و نیازمند دقت و عمل به هنگام و به اندازه از سوی سرگروه می باشد در حقیقت تشویق و تنبیه به مثابه دوروی یک سکه است که اگر دقت کافی نشود نتیجه عکس خواهد داشت.
۱۲/۴- توجه به کادرسازی :
پرورش و تربیت نیروهای متعهد و متخصص برای نظام جمهوری اسلامی فوق العاده مهم و حیاتی است و خروجی شجره طیبه صالحین باید تربیت انسانهای بصیر و مخلص باشد که با روحیه بسیجی انقلاب را از گزندهای سخت و پر پیچ و خم تاریخ عبور دهند و به قله رفیع تمدن اسلامی (با توجه به منویات امام خامنه ای (مدظله العالی)) برساند. به عبارت دیگر تربیت افراد با دو بال تعهد وتخصص بصورت همزمان برای مدیریتهای کلان جامعه.
۱۳/۴-پیگیری امور تحصیلی:
بنا به توصیه های مقام معظم رهبری(مدظله العالی) که می فرمایند:«من از جوان سه چیز می خواهم:تحصیل،تهذیب،ورزش» واز طرفی نیاز حکومت اسلامی به توسعه علمی جهت پیشرفت جامعه، لذاتوجه به امور تحصیلی و درسی اعضا گروه که غالباً دانش آموز یا دانشجو می باشند بسیار مهم و ضروری است و زمانی تاثیرگذار خواهد بود که سرگروه نیز در ارتقا علم و دانش خود پویا بوده و اهتمام کافی داشته باشد و اعضای گروه خود را نیز با افزایش یا کاهش معدل درسی تشویق یا متنبه سازد.
۱۴/۴-مشاوره فردی:
بنا به فرموده معصوم(ع) هیچ انسانی بی نیاز از مشاوره نیست،پس سرگروه هم باید به این مساله توجه داشته باشد و از راهنمایی و مشاوره فردی و گروهی (در مواردی که عمومی بوده و مخاطب جمع است) استفاده کند تا مشکلات و اختلالات اعضای گروه را رفع نماید.البته نکته بسیار مهم این است که یک سرگروه باید ابتدا مبانی،اصول و تکنیک های عمومی مشاوره را فرابگیرد و در صورت نیاز، متربیان را به سمت مشاوران متخصص در حوزه های دینی،روان شناختی،تحصیلی،نظامی و… هدایت نماید.
۱۵/۴-شناسایی ظرفیتها و استعدادهای اعضا:
همانطور که اشاره شد سرگروه با شناسایی استعدادها و ظرفیتهای فرد فرد اعضا زمینه رشد و ارتقا فردی و گروهی آنها را فراهم می نماید که در قالب برنامه های متنوع ومتناسب با نیازهای گروه سنی مختلف انجام می شود.
۱۶/۴-ایجاد رقابت و مسابقه د رکسب فضائل:
مطمئناً گروهی پویایی و بالندگی خواهد داشت که اعضاء در آن نسبت به یکدیگر در کسب فضایل و پیش برد امور گروه احساس رقابت داشته باشند، در حقیقت ایجاد میدان رقابت معنوی در بین اعضا گروه وظیفه سرگروه بوده و موجبات رشد اسلامی و گروهی را فراهم خواهد ساخت.در این رابطه ترغیب ،تشویق و اهداء جوایز با در نظر گرفتن ملاحظات تربیتی مهم می باشد البته باید به این نکته اشاره کنیم که باید هم هدف رقابت دینی سالم باشد هم وسیله و قالب رقابت،در یک جمله باید گفت که هم رقابت خوب و الهی و هم خوب والهی رقابت کردن.
۱۷/۴-رعایت اعتدال علمی و عملی در برنامه های گروه پرهیز از افراط و تفریط:
بزرگان دین همواره به اعتدال و هماهنگی علم و عمل تاکید نموده اند از جمله علامه شهید مرتضی مطهری که می فرمایند:«علم و عمل همانند دو بال برای یک پرنده است که باید هم اندازه بوده و هردو با یک سرعت و تناوب حرکت نمایند وگرنه موجب سقوط پرنده خواهد شد»در نتیجه سرگروه باید زمینه این هم آهنگی و پرهیز از افراط و تفریط را فراهم سازد.
۱۸/۴-حفظ سلامت و طهارت معنوی فعالیتهای فرهنگی و توجه به حضور خدا در زندگی:
توجه به طهارت ظاهری و باطنی فرد فرد اعضا یعنی زمینه سازی جهت نزول رحمت و برکات الهی . سرگروه با مراقبت معنوی و پرهیزگاری خود و به واسطه اعمال و رفتاری که از او مشاهده خواهد شد(امام صادق(ع): مردم را با اعمال خود دعوت نمائید) زمینه تزکیه نفس و طهارت معنوی اعضا را مهیا می سازد نکته مهم دیگر اینکه فعالیتهای گروهی و رویکرد برنامه ها نیز باید در این راستا بوده و متناقض با اهداف دینی و طهارت حاصله از آن نباشد.

۱۹/۴-نظارت،کنترل و ارزیابی پیوسته در برنامه های گروه :
کنترل و نظارت،حلقه اتصال در فرآیند برنامه ریزی و اجرای برنامه ها می باشد بصورتیکه انتهای فرآیند را به ابتدای آن وصل مینماید یعنی نکات حاصله از بررسی و ارزیابی برنامه های انجام شده که در انتهای فرایندی می باشد به هدف گزاری و برنامه ریزی که در ابتدای فرآیند می باشد متصل می گردد و بصورت مستمر ادامه می یابد. نبود این بخش گروه را دچار روزمرگی خواهد کرد وفعالیت های گروه را یکنواخت خواهد نمود که این امر کم کم باعث کاهش علاقه متربیان برای همراهی گروه خواهد شد.
۲۰/۴- ارائه مشورت در راهکار تربیتی،معرفتی،بصیرتی و نظارت به رشد و تعالی معنوی:
با توجه به مواردی که در همین بخش و در بند۱۴ اشاره شد(۱۴/۴)، باید دقت شود یکی از وظایف سرگروه ارائه مشورت در ابعاد مختلف تربیتی،معرفتی،بصیرتی و مهارتی می باشدکه مجدداً تاکید می شود نیاز به دقت و آموزش های محتوایی،اصولی و فراگیری تکنیکها و روشها داشته و در مراحل تخصصی به سمت مشاوران متخصص و متعهد هدایت می نماید.

۵- ملاحظات ارتباط با اعضاء:
نکات مهم تکمیلی در ارتباط بین سرگروه و اعضاء وجود دارد که مهم می باشند و باید به آنها توجه نمود که عبارتند از:
۱/۵- وظیفه اصلی و ذاتی سرگروه ارتباط با اعضاء است:
یک سرگروه موفق کسی است که ارتباط را بسیار مهم قلمداد نموده و تمامی آموزشها و برنامه های تربیتی را وابسته به پایداری و تعمیق این ارتباط می داند. شاید این نکته جزو مهمترین وظایف یک سرگروه باشد چون ارتباط دو طرفه برقرار نشود علاقه مندی برای الگو قرار دادن سرگروه از طرف متربی اتفاق نمی افتد و جریان تربیتی متوقف می شود.
۲/۵- در آغاز غلبه با دلسوزی و محبت و تداوم آن ،عقلایی و ارزشی شدن ارتباط است:
با توجه به آموزه های دینی ، محبت همچون کمندی است که قلبها را به سمت انسان می کشدو از سوی دیگر اکثر متربیان در سنین نوجوانی و جوانی هستند و نیازمند توجه ، محبت و درک شدن. با این اوصاف می توان نتیجه گرفت که در ابتدای ارتباط بین سرگروه و متربیان باید رویکرد و موضع نتیجه گیری با دلسوزی و محبت باشد و پس از گذشت زمان و ورود به مرحله تثبیت ارزشی و عقلایی نمودن ارتباط مدنظر گرفته شود تا تعمیق و تداوم شکل بگیرد.
۳/۵- در این نوع رابطه فرد خود را مخاطب اصلی مباحث طرح شده از جانب سرگروه می داند:
نکته بسیار مهمی که قبلا اشاره شد و مجددا مورد تاکید قرار می گیرد اهمیت توجه سرگروه به رشد و تعالی اعضاء است،سرگروه باید آنقدر نسبت به شخصیت، رفتار و کردار تک تک اعضای حلقه خود آشنا بوده و تسلط داشته باشد تا هنگامی که در حلقه یا خارج از حلقه در یک برنامه جمعی و گروهی مطلبی را ارائه می کند و توضیحی میدهد، هریک از اعضای گروه احساس کند که مخاطب اصلی سرگروه خود اوست. این امر به ویژه در تشویق و تعریف و تمجید از یک رفتار و عمل نشأت می گیرد که متربی احساس کند منظور سرگروه در این صحبت ها فقط اوست. این امر محقق نمی شود مگر اینکه سرگروه به تمام رفتار و عملکرد اعضای حلقه خود تسلط داشته باشد.
۴/۵- آغاز کننده این ارتباط سرگروه است:
یک سرگروه آگاه و دلسوز، خود را آغازگر ارتباط با اعضاء می داند و به این اصل مهم اعتقاد دارد. و با اجرای برنامه های متنوع و شاد و حتی با یک تماس تلفنی یا ارسال پیام کوتاه و… سعی دارد آغازکننده ارتباط با اعضاء باشد. سرگروه بیش از آنکه اعضاء را به خود نیازمند تصور کند، خود را نیازمند ارتباط با آنها می بیند و از طریق خودسازی و دستگیری و یاری اعضاء گروه، زمینه رشد و تعالی خود و گروه را فراهم می سازد.
۵/۵- این ارتباط زمانی موفقیت آمیز است که در پایان از طرف اعضاء پیگیری می شود:
یک ارتباط موفق و کامل ارتباطی است که بصورت تعاملی بین فرستنده پیام (ایجاد کننده ارتباط)و گیرنده پیام (طرف مقابل ارتباط) صورت می پذیرد و در ضمن اگر ارتباطی بصورت صحیح و اصولی آغاز گردد از طرف مخاطب پیام پیگیری می شود لذا سرگروه موظف است مبانی،اصول و روش های  ارتباط صحیح و کامل را فراگرفته و اعمال نماید در غیر اینصورت ارتباط یک طرفه خواهد بود.
۶/۵-اگراین ارتباط همیشه از ناحیه سرگروه پیگیری شود،یک طرفه و ناموفق خواهد بود:
جایگاه سرگروه با جایگاه یک معلم یا سخنرانی متفاوت است چراکه سرگروه رابطه ای دوطرفه وتربیتی با متربیان واعضاداردودر فرایند تربیت بیش از آنکه صحبت کندمی شنودوبیش ازآنکه به امری دعوت کندخود به آن اقدام می کندکه اقدام وپیگیری متربیان رانیز به دنبال خواهدداشت. برای موفقیت در این ارتباط سرگروه می تواند در ابتدای کار مسئولیت هایی را به متربیان واگذار نماید و با پیگیری از آنان کم کم آنها به ارتباط با سرگروه عادت کنند.
۷/۵-سرزدن به منازل افراد،تماس تلفنی،پیگیری رفع مشکل فرد از مصادیق این ارتباط است:
همان طورکه اشاره شدنقش یک سرگروه جامع نگروزحمتکش تنهابه صحبت کردن یاآموزش دادن منحصرنمی شودبلکه سرگروه با متربیان زندگی می کندودر تمامی فرازونشیبی با آنهاهمراه وهمدل است ودر خلال این مسائل است که نکاتی رابه فردیا گروه می آموزد بدین ترتیب سرگروه واعضادرکوره مواجه بامشکلات مختلف پخته می شوند.سرگروه بصورت فردی وگروهی امورمرتبط بااعضارا رصدوپیگیری می کند،ازامورتحصیلی و تفریحی گرفته تامسائل عقیدتی وارزشی؛ البته اکثراًبه صورت غیرمستقیم ودرحد توان ومصلحت.
۶-وظایف سرگروه درارتباط بامحل تحصیل یاخدمت:
سرگروه درراستای پیگیری امورمتربیان نسبت به ایجاد ارتباط با محل تحصیل آنهایامحل خدمت واشتغالشان نه تنها بی تفاوت نبوده بلکه توجه ویژه ای دارد وخودراملزم به رصداین اموروایجادارتباط موثردرآنها می داند چرا که مدرسه، دانشگاه یا محیط کار و اشتغال خواسته یا ناخواسته تأثیر بسزایی در تکتک اعضا دارد و بیتوجهی به آنها چه بسا اهداف و برنامه های تربیتی مورد نظر سرگروه را ابتر خواهد کرد. در ذیل به چند وظیفه سر گروه نسبت به این مراکز اشاره می شود.
۱/۶- اهمیت دادن به امور تحصیلی و محل خدمت:
سرگروه آگاه اعضا را نسبت به رسالت علمی و تحصیلی خود از طریق مختلف آگاه ساخته و اهمیت کسب علم و دانش و مهارتهای لازم جهت خدمت رسانی در آینده شغلی را متذکر میشود البته مجدداً اشاره می شود که این تذکر و توجه بیش از آنکه کلامی باشد رفتاری بوده و در خود سرگروه مشاهده می شود.
سرگروه محل خدمت را ظرفیت و فرصت قلمداد کرده و به ضرورت خود کفایی و جهادعلمی و عملی عموم مردم بویژه جوانان در سازندگی و پیشرفت نظام جمهوری اسلامی تأکید می ورزد.
۲/۶- ارتباط با معلم ، استاد و یا مسئول محل خدمت اعضاء گروه:
ارتباطات سرگروه جهت نتیجه بخش بودن امور تربیتی اقتضا می کند که با معلم ، استاد و یا مسئول محل خدمت اعضا نیز برقرار گردد و از طریق استفاده از ظرفیتها و پتانسیل آنها زمینه رشد و تعالی همه جانبه و متوازن اعضا را فراهم نماید. مسلماً شناخت همهجانبه اعضا از ابعاد مختلف سرگروه را در امر تربیت و پرورش استعدادهایش یاری بسزایی خواهد کرد. با توجه به این نکته، ارتباط با معلم و استاد و… که متربی مدت های مدیدی با او فعالیت داشته را در شناخت خصوصیات متربی یاری خواهد کرد. البته نباید به گونه ای باشد که حساسیت زا بوده و نتیجه عکس بدهد. خصوصاً در مواردی که متربی نقطهضعفی داشته باشد.
۳/۶- شرکت در برنامه ها و مراسمات ویژه مدرسه ، دانشگاه یا محل خدمت عضو گروه :
سرگروه جهت اطلاع، رصد وبهره برداری تربیتی از برنامه های در نظر گرفته شده توسط مدرسه ، دانشگاه ویا محل خدمت اعضاء ،حتی الامکان با هماهنگی های قبلی در آنها حضور می یابد؛ این کار علاوه بر ارتباط بیشتر و ایجاد صمیمیت، می تواند نکات مثبت و سازنده وخدای ناکرده نکات منفی و آسیب زا را تشخیص و با در نظر گرفتن جمیع جهات ودر حد اختیارات نسبت به بهره برداری و یا رفع آنها اقدام می نماید. سرگروه باید رفتاری داشته باشد که متربی اصرار و درخواست حضور سرگروهش در برنامه ها و مراسمات را داشته باشد.
۴/۶- جذب اعضای جدید :
اطلاع سرگروه از محل تحصیل یا خدمت اعضا منحصر به پیگیری امور اعضا نمی شود و زمینه است جهت جذب اعضا جدید البته با روش هایی که در مراحل تربیت(مرحله جذب) به آن اشاره شده که باید ضمن صحبت با تکتک اعضای جدید، با رفتار عملی و برنامه های مفرح، افراد جدید جذب شوند نه با پذیرش و ثبت نام و…
۵/۶- آشنایی با طرحها و برنامه های تربیتی و فرهنگی جدید و موثر در محل تحصیل یا خدمت اعضا گروه :
سرگروه باید از تمامی برنامه ها و طرحهایی که در سایر حلقه ها، مساجد و محل تحصیل یا خدمت اعضا گروه انجام می شود اطلاع یافته و از تجربه موفق آنها نهایت استفاده را ببرد. ضمن اینکه آن برنامه ها، فرصت مناسبی جهت شناسایی نظرات جدید و بهروز توانایی ها و استعدادهای اعضا فعلی می باشد.
۶/۶- حضور سرگروه در محل تحصیل یا خدمت اعضا گروه ،عزت افرین و افتخار آمیز باشد:
حضور سرگروه در محل تحصیل یا خدمت اعضا گروه همانند شمشیر دو لبه است از طرفی به دلیل بی دقتی و رویکرد اشتباه می تواند آسیب زا شده و موجبات سر شکستگی ،دفع و بروز مشکلات برای اعضا شود و از سوی دیگر می تواند موجب عزت و افتخار ،جذب بیشتر و رفع برخی چالشها شود.
۷/۶- ایجاد انس و رفاقت بیشتر بین سرگروه و اعضا :
توجه به امور تحصیلی و محل خدمت اعضا توسط سرگروه می تواند زمینه ساز انس هر چه بیشتر و دوستی و رفاقت با او شود ، زمانیکه فرد سرگروه را حساس به کسب علم و دانش و یا کار و اشتغال اعضا می بیند پی به جامع نگری ، اعتدال و توجه او به مسائل پیرامونی می برد و زمینه انس و همدلی بیشتر فراهم می گردد.
۷-وظایف سرگروه در ارتباط با خانواده:
از ارکان بسیار مهم در امر تربیت، خانواده است، خانواده سلول حیاتی جامعه و مورد تاکید دین مبین اسلام می باشد. تحکیم بنیان خانواده زمینه ساز رشد و تعالی تمامی اعضاء خانواده بوده و فرزندان در این محیط گرم و صمیمی است که مزین به بسیاری از فضایل و ارزشها می شوند و خدای ناکرده در صورت غفلت، زمینه آسیب پذیری و تربیت منفی در آنها شکل می گیرد لذا سرگروه باید به اهمیت جایگاه بی بدیل خانواده توجه داشته باشد و امور تربیتی گروه را در خانواده اعضاء ریشه یابی و رصد نماید و از ظرفیت نهاد مقدس خانواده در پیشبرد اهداف تربیتی شجره طیبه صالحین استفاده حداکثری داشته باشد. اینک به چند مورد از وظایف سرگروه در ارتباط با خانواده اشاره می شود:
۱/۷- اطلاع رسانی:
سرگروه موظف است برنامه های تربیتی و اهداف شجره طیبه را به خانواده اعضاء اطلاع رسانی مطلوب نموده و در این پل ارتباطی به شرایط متفاوت خانواده ها از لحاظ فرهنگی، اقتصادی، اعتقادی، تحصیلی و…. توجه داشته باشد. اطلاع رسانی صحیح نقش بسیار زیادی در اعتماد خانواده ها جهت حضور فرزندانشان در حلقه ها خواهد داشت.
۲/۷-توجه نسبت به موضوعات و برنامه ها :
سرگروه تربیتی باید از طریق برگزاری جلسات عمومی و خصوصی، با اولیاء متربیان ارتباط برقرار نماید و آنها را نسبت به جایگاه، نقش، و برنامه های شجره طیبه صالحین توجیه و از نظرات، ملاحظات آنها بهره برداری نماید. لازم به ذکر است که هرچه توجیه بهتر صورت پذیرد خانواده، سرگروه را بیشتر مورد حمایت عاطفی قرار خواهند داد و این سرمایه مناسبی برای موفقیت در برنامه هاست.
۳/۷-اقناع :
همانطور که اشاره شد اعتماد و اطمینان خانواده ها نسبت به سرگروه نقش بسیار مهمی در موفقیت و یا عدم موفقیت وی دارد؛ سرگروه از سویی باید با رعایت اصول اخلاقی و اعتقادی و در نظر گرفتن آداب و نکات تربیتی، به سراغ خانواده اعضاء برود و از سوی دیگر نیز اشراف و توانمندی خود را بصورت غیرمستقیم به خانواده اثبات نماید چرا که این حق طبیعی و انسانی خانواده است که فرزندان و ثمره وجودی خود را در اختیار انسانهایی قرار دهند که خود بهره کافی از تخصص و تعهد داشته باشند. نکته ظریف و در عین حال مهم این است که نوع ارتباط سرگروه با خانواده ها باید به گونه ای باشد که آنها به تدریج نسبت به موضوع و نحوه فعالیت شجره قانع شده و آن را یاور و یار خود در تربیت اسلامی فرزندان حس کنند.
۴/۷- مشورت با خانواده ها:
طبق آیه شریفه قرآن کریم که می فرماید: «وشاورهم فی الامر» سرگروه باید در مراحل مختلف و با در نظر گرفتن موقعیت نسبت به مشورت با خانواده ها و استفاده از نظرات آنها اقدام نماید. خانواده به لحاظ موقعیت عاطفی، شناخت و دلسوزی کامل نسبت به فرزندان مطمئناً مرجع بسیار مهمی برای مشورت و اتخاذ تدابیر صحیح تربیتی خواهد بود. با یک مشورت ساده با خانواده اعضاء و آگاهی از یک نکته مهم در مورد متربی می تواند حل کننده بسیاری از مشکلات و معظلاتی باشد که خانواده در طول چند سال نتوانسته اند حل کنند
۵/۷-همراه نمودن خانواده :
همراهی و حمایت خانواده از برنامه های شجره نه تنها موجب تقویت جایگاه سرگروه و پیشبرد امور تربیتی می گردد بلکه زمینه مناسبی جهت گسترش برنامه ها و جذب  سایر افراد و دلگرمی و اطمینان سرگروه و سایر متولیان برنامه خواهد بود و در ضمن خود خانواده ها نیز به فراخور ارتباط از مباحث استفاده خواهند برد. در بسیاری از موارد مشاهده شده که بدلیل همراه شدن خانواده با حلقه فرزند خود، باعث تشکیل شدن حلقه مجزا برای خانواده متربیان شده است.
۶/۷-پاسخگویی به سوالات و شبهات :
سرگروه تربیتی در حین اجرای برنامه های خود باید توجه داشته باشد که این امکان وجود دارد با توجه به کمبود اطلاعات و آگاهی بعضی از خانوادهها و تفاوت در نوع نگرش آنها با سرگروه و متولیان برنامه ها سوالات ونکات ابهامی برایشان حادث شود که در صورت عدم وجود توجه سرگروه به این امر موجب تبدیل سوال به شبهه و بعضاً تبدیل به تعارض و مقاومت گردد که البته پایه همه آنها عدم توجیه و در عین حال دلسوزی و تعهد خانواده نسبت به فرزندان می باشد. لذا سرگروه باید به این موارد دقت داشته و سوالات و ابهامات مختلف را از طریق ارتباطات حضوری و غیرحضوری و در فضایی کاملاً تربیتی و با حفظ شأن و منزلت خانواده ها پاسخ دهد.
۷/۷- تقویت ارتباط اعضاء با خانواده و بستگان:
یکی از کارکردها و اهداف شجره طیبه صالحین تحکیم بنیان خانواده و حاکم گردیدن فضای تربیتی و رشد و بالندگی در کانون گرم خانواده است؛ با توجه به این رویکرد مهم، سرگروه باید زمینه ساز انس و توسعه و تعمیق ارتباط اعضاء با خانواده وبستگان خود باشد. این امر علاوه بر تحکیم بنیان خانواده و همچنین تحکیم جایگاه سرگروه ضمناً موجب نفوذ و تاثیر گذاری برنامه های تربیتی در لایه های جدید و حتی سایر اقشار می گردد.
۸/۷- جلوگیری از کاهش وابستگی های خانوادگی:
از مشخصه های دوران نوجوانی و جوانی که اکثر مخاطبان شجره طیبه را تشکیل می دهند افزایش حس استقلال طلبی و کاهش حضور آنها در محیط خانواده است که همزمان می تواند فرصت و یا تهدید محسوب شود؛ فرصت از این منظر که  نوجوان و جوان به سمت استقلال و رشد اجتماعی حرکت نموده و نقش و جایگاه خود را درآینده جستجو می کند؛ و تهدید ازاین منظر که به دلیل توام بودن ناپختگی و آگاهی ها با غرور و زودرنجی، می تواند زمینه ساز آسیب پذیری و انتخاب راههای اشتباه شود. لذا توجه سرگروه به این امر و نقش سازنده و تسهیل امر در ایجاد چسبندگی، سازگاری و احساس وابستگی نوجوان وجوان به خانواده خود، می تواند راهگشا ومهم باشد. نقش سرگروه نه تنها در این سنین بلکه در سایر افراد وخانواده هایشان می تواند موثر تلقی گردد.
۸- وظایف سرگروه در ارتباط با مسجد:
از دیرباز مساجد بعنوان پایگاه اصلی رشد و تعالی معنوی انسان بشمار رفته وجایگاهی بس رفیع والهی داشته و دارد. از ابتدای پیدایش دین مبین اسلام سیره پیامبر اکرم (ص) بر محور قراردادن مساجد به عنوان قلب تپنده جامعه و محل رسیدگی و حل مسائل مسلمین بوده است. نقش تربیتی و اخلاقی مسجد در طول تاریخ بر همگان به اثبات رسیده است، مساجد پایگاه تحولات و تصمیمات الهی، سیاسی و اجتماعی بوده و توده های عظیمی از مردم در طی قرون مختلف با محوریت مسجد و روحانیون نسبت به رشد وتعالی خود، خانواده و جامعه و حفظ و پاسداری از ارزشهای اسلامی و هویت ملی گام برداشته اند. مسجد ظرفیت نامحدود و کارکردهای متعددی دارد که سرگروه شجره طیبه موظف است نهایت توجه و استفاده را از آنها منظور نماید. لذا در این بخش به تعدادی از وظایف سرگروه در ارتباط با مسجد اشاره می شود:
۱/۸- شرکت در نماز جماعت مسجد:
از مهم ترین برنامه هایی که هم کارکرد جذب و هم کارکرد تربیتی دارد نماز جماعت در فضای مسجد است؛ نماز جماعت در برنامه های شجره طیبه صالحین باید محور باشد و سایر برنامه ها پیرامون آن برنامه ریزی و اجرا شود. در حقیقت هنر یک سرگروه این است که طعم شیرین نماز جماعت را به کام متربی بچشاند واگر چنین شود انگیزه شرکت در بسیاری از برنامه ها خود به خود و از درون متربی خواهد جوشید. مطمئناً یکی از کلیدهای اصلی در ایجاد این فرایند حضور موثر و با علاقه و اعتقاد سرگروه در نماز جماعت مسجد است. به همین دلیل است که تأکید بسیاری می شود که حلقه ها متصل به نماز جماعت شود.
۲/۸- تبیین احکام و آداب حضور در مسجد برای اعضاء گروه:
سرگروه تربیتی باید اعضای حلقه را نسبت به احکام و آداب حضور در مسجد آشنا ساخته و خود نیز به آنها عامل باشد، برخی از این آداب عبارتند از: حضور همراه با وقار و آرامش در مسجد، رعایت عفاف و پوشش پاکیزه، زیبا، خوشبو، طهارت جسمی و روحی، ذکر، صلوات و ادعیه، تلاوت قرآن و توجه و تمرکز بر امور اخروی و تعلیم و تربیت؛ پرهیز از حرکات لغو و پرداختن به امور دنیوی (بغیر از رسیدگی و حل امور مومنین). به نظر می رسد دلیل عمده مخالفت بعضی از هیئت امنا برای حضور نوجوانان و جوانان در مساجد و تشکیل حلقه های تربیتی، عدم رعایت احکام و آداب مسجد است که باعث رنجش آنان میگردد.
۳/۸- اولویت دادن به برنامه های مسجد:
همانطور که اشاره شد سرگروه باید برنامه های خود را پیرامون برنامه های اصلی مسجد تدوین و برنامه ریزی نماید و با حضور خود و اعضاء در برنامه های مسجد بصورت موثر و منظم، موجبات بهینه سازی آن برنامه ها را فراهم و ضمناً خودشان نیز تاثیر پذیرفته و استفاده ببرند. آسیب مهمی که باید مراقب آن بود این است که برنامه های پایگاه و حلقه های تربیتی صالحین خارج از مسجد و خدای نکرده در مقابل سایر برنامه های مسجد قرار نگیرد.
۴/۸- ارتباط با امام جماعت ودریافت نقطه نظرات:
امام خامنه ای(مدظله العالی) در این  رابطه می فرمایند: «مساجد یک رئیس طبیعی دارند و آن امام جماعت است اگر شما جوری عمل کنید که آن امام جماعت  تصور کند که دارید شما جای او را تنگ می کنید یا واقعاً جای او را تنگ کنید یک معارضه ای در بطن این کار وجود دارد حواستان باشد! حالا اگر یک وقتی امر دائر شد بین پایگاه فرهنگی و امام جماعت، امام جماعت را مقدم می دانیم. غرض حواستان جمع باشد که نگویند این آخوند گرایی شد و گروهگرایی شد، چون قوام مسجد به آن پیش نمازی است که آنجاست. حالا ممکن است میانشان یک آدمی باشد که خیلی فعال نباشد اما طبیعت کار این است؛ خیلی خوب حالا اگر شما جوری عمل کنید که آقا با شما همکاری کند و تشویق بشود به همکاری، این دیگر نورٌ علی نور است. غرض، حواستان باشد به این نکته توجه کنید این را خواستم بگویم برای اینکه شما با بصیرت حرکت کنید» ۳۱/۲/۷۵
باتوجه به این رهنمود هوشمندانه و مهم، سرگروه باید برنامه های تربیتی را به اطلاع امام جماعت برساند و ضمن مشورت و دریافت نقطه نظرات، در جهت هم افزایی و خدمت خالصانه گام بردارد.
۵/۸- احترام به نماز گزاران مسجد:
سرگروه واعضای حلقه باید توجه داشته باشند که برنامه های پایگاه جزئی از مسجد و برنامه های آن می باشند لذا نه تنها باید خود را از مومنین و مومنات که درمسجد حاضر می شوند جدا ندانند بلکه نسبت به احترام همدلی و همکاری با آنها نهایت تلاش و اهتمام را داشته باشند. نمازگزاران مسجد جزو افرادی هستند که می توانند فرزندان و منسوبین نوجوان  و جوان خود را به سمت حلقه ها هدایت کنند. بستگی به رفتار و جامع نگری سرگروه دارد که تا چه اندازه با استفاده از حربه خوش اخلاقی و رفتار حسنه، جذب غیرمستقیم بیشتری دارد.
۶/۸- ارتباط با هیئت امنا مسجد:
از دیگر وظایف ارتباطی و تعاملی سرگروه، مرتبط بودن با هیئت امنای مسجد و همکاری در پیشبرد امور مسجد و برنامه های فرهنگی تربیتی است. سرگروه باید ضمن لحاظ نمودن آداب به صورت غیرمستقیم، بر افکار و نگرش هیئت امنا تاثیر تربیتی، فرهنگی و بسیجی داشته باشد. البته لازم به ذکر است این ارتباطات نباید به گونهای رقم بخورد که هیئت امنا در کار سرگروه مداخله و اهداف او را مختل نمایند.
۷/۸- کوشش و همکاری درنگهداری از ساختمان و اموال مسجد:
خدمت در مسجد و حفظ و نگهداری ساختمان و اموال مسجد وظیفه فردفرد مومنین، از جمله اعضای حلقه های تربیتی شجره طیبه صالحین می باشد. نظافت و زیباسازی فضای مسجد، صرفه جویی دراقلام مصرفی، مخدوش ننمودن ساختمان و حتی کمک های مالی به مسجد از جمله این وظایف می باشد.
۸/۸-همیاری مالی اعضا دراداره مسجد:
سرگروه می تواند در صورت امکان و با هماهنگی فرمانده پایگاه، هیئت امنا و امام جماعت، نسبت به زمینه سازی همیاری مالی اعضا در اداره مسجد اقدام نماید. خودکفایی مساجد و مردمی شدن تامین اعتبار با لحاظ  قوانین و پرهیز از افراط و تفریط می تواند موجبات شکوفایی و بالندگی هرچه بیشتر مساجد شود.
۹– وظایف سرگروه در ارتباط باجامعه:
یک سرگروه کل نگر، نسبت به جامعه و نظام حکومت اسلامی و ارکان آن احساس تعهد و وظیفه کرده و در حد وظیفه و توان اقدام می نماید، سرگروه و اعضای حلقه نسبت به اتفاقات و نقاط ضعف و قوت جامعه بی تفاوت نیستند و در راستای اعتلای آن گام بر می دارند. درذیل به برخی از این وظایف اشاره می کنیم.
۱/۹- رصد مسائل و چالشهای جامعه:
سرگروه علاوه بر وظایف خود در قبال گروه و شجره طیبه صالحین، نسبت به جامعه و ارکان شکل دهنده آن نیز حساس و مسئول است. لذا جهت خدمت بهتر نیازمند شناخت مناسب و رصد موضوعات، مسائل و چالشهای جامعه است که باید از طرق مختلف از جمله ارتباط مستقیم با عموم مردم و دستگاه ها و نهادهای مسئول و نیز از طریق رسانه و مطبوعات و مراکز آمار و اطلاعات و تحلیل گر در این زمینه انجام شود.
۲/۹- شناسایی و جذب افراد برای حضور در گروه:
علاوه برفضای های خاصی همانند مسجد، محله، دانشگاه، محل خدمت و… سرگروه نسبت به سایر مراکز و حتی معابر عمومی توجه دارد و در صورت صلاحدید و احراز شرایط آنها در جهت جذب اعضای مستعد اقدام می نماید.
۳/۹- بستر سازی جهت رشد و اعتلای جامعه:
تمامی اقدامات سرگروه و برنامه های تربیتی در راستای رشد و اعتلای جامعه اسلامی تا رسیدن به تمدن اسلامی می باشد، با این دیدگاه خاص شجره طیبه در مهندسی اجتماعی و فرهنگی نقش مهم و سازنده دارد و زمینه ساز نیل به اهداف عالیه نظام می باشد.
۴/۹- کادرسازی و پرورش نیروی متخصص و متعهد برای جامعه:
جامعه اسلامی زمانی زمینه رشد و ارتقاء همه جانبه و متوازی خواهد داشت که از نظر نیرو و کادر متخصص و متعهد، دچار مضیقه و کمبود نباشد، یکی از مهمترین خروجی های شجره طیبه صالحین تامین این نیروهای راهگشا و توانمند می باشد لذا سرگروه با آینده شناسی و نگاه راهبردی می تواند نقش بسیار مهم وسازنده ای در این رابطه ایفا نماید.
تربیت الگویی
انسان این برگزیده آفریدهها برای رسیدن بهکمال شایسته خویش باید از کانال تربیت درست بگذرد. تربیت دینی که برآمده از آموزههای مکتب کامل و جامع اسلام است بهترین نوع تربیت در رساندن انسان به بلندای کمال و سعادت ابدی اوست. روشهای مختلفی در باب تربیت پیشنهاد میشود که روش الگویی یکی از بهترین و مؤثرترین روشها است، به ویژه با توجه به وجود الگوهای شایسته در اسلام باید این روش به شیوه درست در امر تعلیم و تربیت مورد توجه قرار گیرد.
مفهوم شناسی
الگو در لغت به معنای طرح، سرمشق، نمونه، مثال، مدل و غیره آمده است، اما در اصطلاح و در علوم گوناگون به معانی متفاوت و البته نزدیک به هم آمده است. در حوزه تعلیم و تربیت، معنای اصطلاحی الگو کاملاً با معنای لغوی آن تطابق دارد و به طرح و نمونه یا مدلی از شکل یا اشیا یا موردی از رفتار اطلاق میشود.(۵)در مورد انسان نیز، الگو به شخصیتی گفته میشود که به دلیل دارا بودن برخی خصوصیات، شایسته تقلید و پیروی است.
از الگو در عربی به «اُسوه» و «قدوه» تعبیر میشود، از این رو، برای بررسی مفهوم الگو در متون دینی، باید از این دو واژه بهره بگیریم. اُسوه و اِسوه از ریشه اَسا (أ س و) است که در حالت اسمی به معنی قدوه و الگو و در حالت مصدری، به معنی حالت پیروی کردن آمده است.(۸)مفردات راغب أسوه را حالتی میداند که انسان به هنگام پیروی از غیر پیدا میکند.(۹)
در قرآن کریم، در سه مورد این واژه به کار رفته است(۱۰)که به همان معنای مصدری است. مرحوم علامه طباطبائی در تفسیر آیه «لقد کان لکم فی رسول الله اسوه حسنه …» می فرماید: «اسوه یعنی قدوه که عبارت است از اقتدا و پیروی کردن و اسوه در مورد رسول خدا (صلی الله علیه و آله) یعنی پیروی و تبعیت کردن از او و از این که با «لقد کان لکم» که ماضی استمراری است تعبیر کرده است، اشاره به آن است که این پیروی تکلیفی ثابت و همیشگی است و معنای آیه این است که یکی از احکام رسالت رسول خدا (صلی الله علیه و آله)و ایمان آوردن شما به او، این است که هم در گفتار و هم در رفتارش به او تأسی کنید.(۱۱)
اما در روایات، واژه «اسوه» دست کم به سه معنا به کار رفته است:
۱- به معنای مصدری یعنی اقتدا و پیروی که عمده روایات به همین معنا آمده است؛ مانند: «فلک بابی عبدالله الحسین (صلوات الله علیه) اسوه ای اقتداء ای شابهته فی الغربه.»(۱۳)که در این روایت بر معنای مصدری (اقتدا) تصریح شده است.
-۲به معنای الگو و مقتدی؛ مانند: «و انصح لمن استشارک و اجعل نفسک اسوه لقریب المسلمین و بعیدهم»؛(۱۴)خیرخواهی کن برای کسی که از تو مشورت میخواهد، و خود را الگویی برای مسلمانان دور و نزدیک قرار بده.
۳- به معنای سنّت و روش؛ مانند: «کان فی الزمن الاول ملک له اسوه حسنه فی اهل مملکته»؛(۱۵)در گذشته پادشاهی بود که در مملکت داری و برخورد با رعیت، روش و سنّت حسنهای داشت. مؤید این معنا، روایت دیگری است که در آن اسوه و سنّت در کنار هم آمده است: «… فصارت اسوه و سنه.»(۱۶)
واژه «قدوه» و مشتقات آن، که بیش از دویست مورد در روایات آمده است، همه به معنی تبعیت و پیروی از یک رهبر و امام یا سنت حسنه به کار رفته است؛ مانند: «وَ اقتَدوا بِهُدی نبیّکم فانه افضل الهدی»؛(۱۷)به هدایت پیامبرتان اقتدا کنید؛ چرا که آن بهترین هدایت است. و نیز: «بِسُنَّتِهِ فَاقتَدوا و الی ربکم به فتوسلوا»(۱۸)به سنّت او (پیامبر) اقتدا کنید و به وسیله او به سوی پروردگارتان توسل بجویید.
و در قرآن، در دو مورد از این واژه استفاده شده است: یکی در مورد تبعیت از هدایتهای انبیا (علیهم السلام) ؛ مانند: «اولئک الذین هدی الله فبهدیهم اقتده» (انعام: ۹۰)؛ آنها کسانی بودند که خدا آنها را هدایت نمود، تو نیز از هدایت (راه) آنها پیروی نما.
و دیگری در مورد تبعیت گمراهان از سنّت آبا و اجداد خود؛ مانند: «انا وجدنا آبائنا علی امه و انا علی آثارهم مقتدون» (زخرف: ۲۳)؛ ما پدران خود را بر آیینی یافتیم و از آثار آنها پیروی میکنیم.
به هر حال، اسوه در منابع اسلامی دست کم به سه معنای مقتدا، پیروی کردن و اقتدا نمودن، و سنّت و روش آمده است. معادل فارسی آن، الگو و سرمشق است که البته از وسعت معنایی بیشتری برخوردار است؛ زیرا «اسوه» و «قدوه» عمدتا ناظر به الگوهای انسانی است و بیش تر در مورد تربیت و تقویت ابعاد اخلاقی، رفتاری و شناختی انسان به کار میرود. در حالی که واژه«الگو» علاوه بر اینها، به معنی طرح، مدل، نمونه و غیره نیز آمده است که عمدتا در مسائل آموزشی و یادگیری کاربرد دارد.
و اما روش الگویی، روشی است که اساس آن بر محور الگودهی و ارائه نمونههای عینی و عملی بنا شده است. در این روش سرگروه تلاش میکند نمونه رفتار و کردار مطلوب را عملاً در معرض دید متربی قرار دهد تا شرایط لازم برای الگوبرداری و تقلید برای وی فراهم آید.
۵سید داود حسینی نسب و علی اصغر اقدم، فرهنگ واژهها، تعاریف و اصطلاحات تعلیم و تربیت، ص ۶۳۲٫
۶باقر ساروخانی، دائره المعارف علوم اجتماعی، ص ۶۴۰٫
۷آلن بیرو، فرهنگ علوم اجتماعی، ترجمه باقر ساروخانی، ص ۲۶۰٫
۸معجم مقاییس اللغه، ج ۱ ص ۱۰۵ واژه «أسو». و نیز لسان العرب، ج ۱ ص۱۴۷: و الاُسوه و الاِسوه: قدوه و یقال: اِئتس به أی اقتد به وکن مثله … والقوم أسوه فی هذا الامرای حالهم فیه واحده، و التاسی فی الامور: ألاسوه و کذلک المؤاساه.
۹الراغب الاصفهانی، المفردات فی غریب القرآن، واژه «اسوه»
۱۰احزاب: ۲۱ / ممتحنه: ۴و۶٫
۱۱سید محمدحسین طباطبائی، تفسیر المیزان، ج ۱۶، ص ۲۸۸٫
۱۲زمخشری، تفسیر کشاف، ج ۳، ص ۵۳۱٫
۱۳محمدباقر مجلسی، بحارالانوار، ج ۶۷، ص ۲۴۵، ح ۸۴٫
۱۴همان، ج ۳۳، ص ۵۵۰، حدیث ۷۲۰٫
۱۵همان، ج ۱۳، ص ۳۰۲، حدیث ۲۳٫
۱۶همان، ج ۱۷ ص ۱۰۴، حدیث ۱۰٫
۱۷نهج البلاغه، خ ۱۱۰٫
۱۸محمدباقر مجلسی، پیشین، ج ۲، ص ۸۵، ح ۱۰٫