اندکی صبرسحرنزدیک است
کتاب مقاله سخنرانی کتاب درسی نمونه سئوالاندکی صبرسحرنزدیک است
کتاب مقاله سخنرانی کتاب درسی نمونه سئوالبنبست اهل سنت در پاسخ به این سوال
بن‌بست اهل سنت در پاسخ به این سوال
در
منابع اهل سنت روایات متعددی آمده است که پیامبر اکرم(صلی‌الله‌علیه‌وآله)
فرمود: «کسی که بمیرد و امامی نداشته باشد به مرگ جاهلیت مرده است». این
روایت به الفاظ گوناگونی در مصادر اولیه اهل سنت وارد شده است:
«مَنْ مَاتَ بِغَیْرِ إِمَامٍ مَاتَ مِیتَةً جَاهِلِیَّةً».[1]
«من مات ولا إمام له مات میتة جاهلیة».[2]
«وَمَنْ مَاتَ لَیْسَ عَلَیْهِ إِمَامٌ فَمِیتَتُهُ مِیتَةٌ جَاهِلِیَّةٌ».[3]
«مَنْ مَاتَ لَیْسَ عَلَیْهِ إِمَامٌ جَامِعٌ فَقَدْ مَاتَ مِیتَةً جَاهِلِیَّةً».[4]
«وَمَنْ مَاتَ لَیْسَ لِإِمَامِ جَمَاعَةٍ عَلَیْهِ طَاعَةٌ، مَاتَ مِیتَةً جَاهِلِیَّةً».[5]
در برخی مصادرشان نیز همان روایتی را که شیعه به عنوان روایت
«لزوم معرفت امام» بیان می‌کند آمده است: «من مات و لم یعرف امام زمانه مات
میتة جاهلیة».[6]
یا در مصادر اولیه اهل سنت آمده است که
پیامبر(صلی‌الله‌علیه‌وآله) فرمود: «هر کس بمیرد و بر گردن او بیعتی نباشد
به مرگ جاهلیت مرده است»
«وَمَنْ مَاتَ وَلَیْسَ فِی عُنُقِهِ بَیْعَةٌ مَاتَ مِیتَةً جَاهِلِیَّةً».[7]
«مَنْ مَاتَ وَلَا بَیْعَةَ عَلَیْهِ مَاتَ مَیْتَةَ جَاهِلِیَّةٍ».[8]
در برخی مصادر نیز روایتی آمده است که حضرت فرمود: «هر کس که بمیرد و طاعتی بر گردن او نباشد به مرگ جاهلیت مرده است».[9]
و نیز در منابع اهل سنت آمده است که پیامبر(صلی‌الله‌علیه‌وآله) فرمود: «کسی از امیرش عملی دیده برای او ناخوشایند است باید صبر پیشه کند زیرا احدی نیست که از پیوند با جماعت خارج شود و بمیرد جز اینکه به مرگ جاهلیت مرده است». یا فرموده است: «هرکه از امیرش امر ناخوشایندی دیده باید صبر پیشه کند زیرا کسی که به اندازه یک وجب از اطاعت سلطان خارج شود به مرگ جاهلیت مرده است». عبارات این دو روایت نیز با تفاوت‌هایی در منابع اهل سنت به وفور یافت می‌شود اما مضمون همه آنها یکی است.[10]
یا در روایتی دیگر فرموده است: «اگر کسی خود را از همراهی با
جماعت مسلمین مفارقت دهد حلقه و طوق اسلام را از گردنش خارج ساخته است»
یعنی مسلمان نخواهد بود.
روایاتی که در این مضامین باشد در منابع اولیه
اهل سنت به وفور یافت می‌شود[11] که همه آنها روی هم رفته تواتر مضمونی و
معنوی دارند و این معنا را به صورت متواتر می‌رسانند که اگر کسی امامی را
برای خود برنگزیند و در تحت بیعت و طاعت آن امام نباشد و بمیرد به مرگ
جاهلیت [یعنی کفر] مرده است و اگر با جماعت مسلمین همراهی نکند مسلمان
نخواهد بود.
حال، سوال واضح ما از اهل سنت این است که فاطمه زهرا(علیهاالسلام) _ که پیامبر او را سرور زنان اهل بهشت[12] و سرور زنان عالم[13] و اولین زنی که وارد بهشت می‌شود معرفی می‌کند[14] _ آیا در هنگام مرگش امام داشت یا خیر؟ اگر امام داشت امام او که بود و در تحت بیعت و طاعت چه کسی بود؟
بی شک، طبق منابع خودتان، از دیدگاه حضرت فاطمه زهرا(علیهاالسلام)، جناب أبوبکر، خلیفه واقعی پیامبر اکرم(صلی‌الله‌علیه‌وآله) و امام واقعی و وصی پیامبر اکرم(صلی‌الله‌علیه‌وآله) نیست چراکه طبق نقل بخاری و مسلم و برخی دیگر از منابع اولیه اهل سنت، فاطمه زهرا(علیهاالسلام) آنچنان بر ابوبکر غضب کرده بود که با او سخن نگفت و با او بیعت نکرد و بانارضایتی و غضب از او دار دنیا را وداع گفته و حتی وصیت نموده که شبانه دفن شود تا ابوبکر بر او نماز نخواند و در تشییع جنازه‌اش شرکت نکند.[15]
حال، آیا می‌توان گفت که او به‌خاطر آنکه امامت ابوبکر را
نپذیرفته و از همراهی با جماعت مسلمین که با ابوبکر بیعت کردند خارج شده به
مرگ جاهلیت مرده است و مستحق جهنم است؟ آیا نعوذ بالله می‌توان گفت:
پیامبری که «لاینطق عن الهوی» از روی اغراض نفسانی سخن نمی‌گوید بلکه آنچه
را که حق و از جانب خدا به او القاء شده بر زبان می‌راند دروغ و نادرست
گفته که فاطمه اولین کسی است وارد بهشت می‌شود و سرور زنان اهل بهشت و سرور
زنان عالم است؟!!
آیا کسی که با کفر می‌میرد می‌تواند اولین نفری باشد که وارد بهشت می‌شود و یا سرور زنان اهل بهشت و سرور زنان عالم باشد؟!
اگر کسی بگوید ابوبکر امام و خلیفه بر حق بوده و در این مورد، فاطمه زهرا(علیهاالسلام) اشتباه کرده آیا تکذیب النبی لازم نمی‌آید؟!
وانگهی
مگر پیامبر(صلی‌الله‌علیه‌وآله) شاخصه تعیین نفرموده است که غضب
فاطمه(علیهاالسلام) غضب من است و کسی که او را بیازارد مرا آزرده؟![16] مگر
قرآن نفرموده کسانی که پیامبر را بیازارند ملعون هستند و در آخرت عذاب
الیم برایشان فراهم گشته؟![17] مگر در منابع خودتان نیامده که غضب
فاطمه(علیهاالسلام) مساوی با غضب خدا است؟![18]
پس ناچارید بگویید که او امام داشته و بدون بیعت و طاعت امامی
از دار دنیا نرفته است اما امام او که بود و او چه کسی را امام بر حق
می‌دانست؟
این سوالی است که شما اهل سنت باید در این بن‌بست، برای خود
پاسخ دهید و بی تعصب به تامل بپردازید تا باشد که شاید اندکی به حقانیت
عقیده شیعه در امامت امیرالمومنین(علیه‌السلام) و غصب خلافت توسط ابوبکر پی
ببرید.
پی‌نوشت:
[1] مسند أبی داود الطیالسی، أبو داود سلیمان بن
داود بن الجارود الطیالسی البصرى(م204ق)، المحقق: الدکتور محمد بن عبد
المحسن الترکی، مصر، دار هجر، چاپ اول، 1419ق-1999م، ج3، 425، ح2025، متن کتاب (link is external)؛/
و مسند احمد، أبو عبدالله أحمد بن محمد بن حنبل بن هلال بن أسد
الشیبانی(م241ق)، المحقق: شعیب الأرنؤوط و عادل مرشد، إشراف: د عبد الله بن
عبد المحسن الترکی، بیروت، مؤسسة الرسالة، چاپ اول، 1421ق-2001 م، ج28،
ص88، ح16876، متن کتاب (link is external)،
محقق کتاب این حدیث را صحیح می‌شمارد؛/ و العلل الواردة فی الأحادیث
النبویة، أبو الحسن علی بن عمر بن أحمد بن مهدی بن مسعود بن النعمان بن
دینار البغدادی الدارقطنی(م385ق)، تحقیق وتخریج: محفوظ الرحمن زین الله
السلفی، ریاض، دار طیبة، چاپ اول، 1405ق-1985م، ج7، ص63، ح1214، متن کتاب (link is external)،
دارقطنی این حدیث را به سه سند از معاویه و دو سند از ابوهریره نقل کرد؛/
و المعجم الکبیر، أبوالقاسم سلیمان بن أحمد بن أیوب بن مطیر اللخمی الشامی
الطبرانی(م360ق)، المحقق: حمدی بن عبد المجید السلفی، قاهره، مکتبة ابن
تیمیة، چاپ دوم، ج19، ص388، ح910، متن کتاب (link is external)؛/
و مسند الشامیین، سلیمان بن أحمد طبرانی، المحقق: حمدی بن عبدالمجید
السلفی، بیروت، مؤسسة الرسالة، چاپ اول، ۱۴۰۵ق-1984م، ج2، ص437، ح1654، متن کتاب (link is external)؛/
و حلیة الأولیاء وطبقات الأصفیاء، أبو نعیم أحمد بن عبد الله بن أحمد بن
إسحاق بن موسى بن مهران الأصبهانی(م430ق)، الناشر: السعادة - بجوار محافظة
مصر، 1394ق-1974م، ج3، ص224، متن کتاب (link is external)،
ابونعیم پس از نقل حدیث می‌نویسد: هَذَا حَدِیثٌ صَحِیحٌ ثَابِتٌ
أَخْرَجَهُ مُسْلِمُ بْنُ الْحَجَّاجِ فِی صَحِیحِهِ عَنْ عَمْرِو بْنِ
عَلِیٍّ.....".
[2]. المعیار و الموازنة فی فضائل الإمام أمیر المؤمنین
علی بن أبی طالب (ع)، ابوجعفر محمد بن عبدالله اِسْکافی
معتزلی(م۲۴۰ق)، تحقیق: شیخ محمد باقر محمودی، بیروت، 1402ق، ص321، متن کتاب (link is external)؛ و ص24، متن کتاب (link is external)
«مَنْ
مَاتَ وَلَیْسَ عَلَیْهِ إِمَامٌ مَاتَ مِیتَةً جَاهِلِیَّةً». السنة،
أبوبکر بن أبی عاصم أحمد بن عمرو بن الضحاک بن مخلد الشیبانی(م287ق)،
المحقق: محمد ناصر الدین الألبانی، بیروت، المکتب الإسلامی، چاپ اول،
1400ق، ج2، ص503، ح1057، متن کتاب (link is external)؛/
و مسند ابی یعلی، أبویعلى أحمد بن علی بن المثُنى بن یحیى بن عیسى بن هلال
التمیمی الموصلی(م307ق)، المحقق: حسین سلیم أسد، دمشق، دار المأمون
للتراث، چاپ اول، 1404ق-1984م، ج13، ص366، ح7375، متن کتاب (link is external)،
مولف می‌گوید این حدیث اسنادش حسن است؛/ و الإحسان فی تقریب صحیح ابن
حبان[صحیح ابن حبان]، أبو حاتم محمد بن حبان بن أحمد بن حبان بن معاذ بن
مَعْبدَ، التمیمی الدارمی البُستی(م354ق)، ترتیب: الأمیر علاء الدین علی بن
بلبان الفارسی(م739ق)، حققه وخرج أحادیثه وعلق علیه: شعیب الأرنؤوط،
بیروت، مؤسسة الرسالة، چاپ اول، 1408ق-1988م، ج10، ص434، ح4573، متن کتاب (link is external)،
محقق کتاب این حدیث را صحیح می‌داند؛/ و المجروحین من المحدثین والضعفاء
والمتروکین، همو (یعنی ابن حبان)، المحقق: محمود إبراهیم زاید، سوریه، حلب،
دار الوعی، چاپ اول، 1396ق، ج1، ص286، ح310، متن کتاب (link is external)؛/ و المعجم الکبیر، پیشین، ج10، ص289، ح10687، متن کتاب1 (link is external)، متن کتاب2 (link is external).
[3].
مسند البزار المنشور باسم البحر الزخار، أبوبکر أحمد بن عمرو بن عبدالخالق
بن خلاد بن عبید الله العتکی المعروف بالبزار(م292ق)، المحقق: عادل بن
سعد، مدینة، مکتبة العلوم والحکم، چاپ اول، 1988م، ج11، ص22، ح4695، متن کتاب (link is external)؛/ و المجروحین من المحدثین والضعفاء والمتروکین، پیشین، ج1، ص286، ح310، متن کتاب (link is external)؛/ و المعجم الکبیر، پیشین، ج10، ص289، ح10687، متن کتاب (link is external)، ج2، ص252، متن کتاب (link is external)؛/
و کشف الأستار عن زوائد البزار، نورالدین علی بن أبی بکر بن سلیمان
الهیثمی(م807ق)، تحقیق: حبیب الرحمن الأعظمی، بیروت، مؤسسة الرسالة، چاپ
اول، 1399ق-1979م، ح1635
[4]. الکنى والأسماء، أبو بِشْر محمد بن أحمد
بن حماد بن سعید بن مسلم الأنصاری الدولابی الرازی(م310ق)، المحقق: أبو
قتیبة نظر محمد الفاریابی، بیروت، دار ابن حزم، چاپ اول، 1421ق-2000م، ج2،
ص635، ح1134، متن کتاب (link is external).
[5]. المعجم الکبیر، پیشین، ج20، ص86، ح163 (مقصود از امام جماعت، امام جامعه است)، متن کتاب (link is external).
[6]. المغنی فی ابواب التوحید و العدل، قاضی عبدالجبار همدانی معتزلی(م415ق)، بیروت: دارالکتب، ۱۳۸۲ق، ج20، ص116، متن کتاب (link is external)؛/
و شرح المقاصد، سعد الدین مسعود بن عمر تفتازانى(793ق)، تحقیق و تعلیق:
دکتر عبد الرحمن عمیره، قم، الشریف الرضی، چاپ اول، 1409ق، ج5، ص239، متن کتاب (link is external)؛/ و همو، شرح العقائد النسفیة، پاکستان، کراچی، مکتبة المدینة للطباعة و النشر، 1430ق-2009م، ص328، متن کتاب (link is external)؛/ و روح البیان، أبو الفداء إسماعیل حقی بن مصطفى الإستانبولی الحنفی(م1127ق)، بیروت، دار الفکر، ج6، ص336، ذیل آیه 19 سوره نمل، متن کتاب (link is external)
[7]. السنن
الکبرى، أبو بکر أحمد بن الحسین بن علی بن موسى الخُسْرَوْجِردی الخراسانی
البیهقی(م458ق)، المحقق: محمد عبد القادر عطا، بیروت، دار الکتب العلمیة،
چاپ سوم، 1424ق-2003م، ج8، ص270، ح16612، متن کتاب (link is external).
«وَمن
مَاتَ وَلَیْسَ فِی عُنُقه بیعةٌ مَاتَ میتَة جَاهِلِیَّة». الجمع بین
الصحیحین البخاری ومسلم، محمد بن فتوح بن عبد الله بن فتوح بن حمید الأزدی
المیورقی الحَمِیدی أبو عبد الله بن أبی نصر(م488ق)، المحقق: د. علی حسین
البواب، بیروت، دار ابن حزم، چاپ دوم، 1423ق-2002م، ج2، ص296، ح1498، ج2،
ص296، متن کتاب (link is external)؛/ و المعجم الکبیر، پیشین، ج19، ص334، ح769، متن کتاب (link is external)
[8].
الطبقات الکبرى، أبوعبدالله محمد بن سعد بن منیع البصری البغدادی المعروف
بابن سعد(م230ق)، المحقق: إحسان عباس، بیروت، دار صادر، چاپ اول، 1968م،
ج5، ص144، متن کتاب (link is external).
[9].
مسند ابن الجعد، علی بن الجَعْد بن عبید الجَوْهَری البغدادی(م230ق)،
تحقیق: عامر أحمد حیدر، بیروت، مؤسسة نادر، چاپ اول، 1410ق-1990م، ص330،
ح2266، متن کتاب؛/ و کتاب نقض العثمانیة للجاحظ، همو (ابوجعفر اسکافی)، قم،
کتابخانه عمومی حضرت آیت الله العظمی مرعشی نجفی (ره)، 1383ش، ص242.
«مَنْ
مَاتَ وَلَیْسَ عَلَیْهِ طَاعَةٌ مَاتَ مَیْتَةً جَاهِلِیَّةً». البحر
الزخار (مسند بزار)، پیشین، محقق: محفوظ الرحمن زین الله، ج9، ص271،
ح3817، متن کتاب (link is external)؛/ و کشف الاستار، پیشین، ج2، ص252، ح1636، متن کتاب (link is external).
«مَنْ
مَاتَ وَلَا طَاعَةَ عَلَیْهِ، مَاتَ مِیتَةً جَاهِلِیَّةً، وَمَنْ
خَلَعَهَا بَعْدَ عَقْدِهِ إِیَّاهَا، لَقِیَ اللَّهَ وَلَا حُجَّةَ لَهُ».
السنة، ابن ابی عاصم، پیشین، ج2، ص504، ح1058، متن کتاب (link is external).
[10]. «مَنْ
کَرِهَ مِنْ أَمِیرِهِ شَیْئًا فَلْیَصْبِرْ، فَإِنَّهُ مَنْ خَرَجَ مِنَ
السُّلْطَانِ شِبْرًا مَاتَ مِیتَةً جَاهِلِیَّةً». صحیح بخاری، محمد بن
إسماعیل أبو عبدالله البخاری الجعفی، المحقق: محمد زهیر بن ناصر الناصر،
دار طوق النجاة، ترقیم: محمد فؤاد عبد الباقی، چاپ اول، 1422ق،، ج9، ص47،
ح7053، متن کتاب. (link is external)
«أَیُّمَا
رَجُلٍ کَرِهَ مِنْ أَمِیرِهِ أَمْرًا فَلْیَصْبِرْ، فَإِنَّهُ لَیْسَ
أَحَدٌ مِنَ النَّاسِ یَخْرُجُ مِنَ السُّلْطَانِ شِبْرًا، فَمَاتَ، إِلا
مَاتَ مِیتَةً جَاهِلِیَّةً». مسند احمد، پیشین، ج5، ص33، ح2825، متن کتاب (link is external)؛/
و المسند الصحیح المختصر بنقل العدل عن العدل إلى رسول الله صلى الله علیه
وسلم[=صحیح مسلم]، مسلم بن الحجاج أبو الحسن القشیری النیسابوری(م261ق)،
المحقق: محمد فؤاد عبد الباقی، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، ج3، ص1478،
ح1849، متن کتاب (link is external).
«مَنْ
رَأَى مِنْ أَمِیرِهِ شَیْئًا یَکْرَهُهُ فَلْیَصْبِرْ عَلَیْهِ فَإِنَّهُ
مَنْ فَارَقَ الجَمَاعَةَ شِبْرًا فَمَاتَ، إِلَّا مَاتَ مِیتَةً
جَاهِلِیَّةً»». صحیح بخاری، پیشین،، ج9، ص47، ح7054، متن کتاب (link is external)؛/ و با اندکی تغییر در مسند أبی یعلى، پیشین، ج4، ص234، ح2347، متن کتاب (link is external)، مولف سند روایت را صحیح می‌داند.
«مَنْ
رَأَى مِنْ أَمِیرِهِ شَیْئًا فَکَرِهَهُ فَلْیَصْبِرْ، فَإِنَّهُ لَیْسَ
أَحَدٌ یُفَارِقُ الجَمَاعَةَ شِبْرًا فَیَمُوتُ، إِلَّا مَاتَ مِیتَةً
جَاهِلِیَّةً». صحیح بخاری، پیشین، ج9، ص62، ح7143، متن کتاب (link is external)؛/ و مسند احمد، پیشین، ج4، ص434، ح2702، متن کتاب (link is external)؛/ و صحیح مسلم، پیشین، ج3، ص1477، ح1849، متن کتاب. (link is external)
«مَنْ
رَأَى مِنْ أَمِیرِهِ شَیْئًا یَکْرَهُهُ فَلْیَصْبِرْ فَإِنَّهُ لَیْسَ
أَحَدٌ یَتْرُکُ الْجَمَاعَةَ شِبْرًا فَیَمُوتُ إلاَّ مَاتَ مِیتَةَ
جَاهِلِیَّةٍ». البحر الزخار مسند بزار، پیشین، محقق: عادل بن سعد، ج11،
ص467، ح5343، متن کتاب (link is external)؛/ و با اندکی تفاوت در المعجم الکبیر، پیشین، ج12، ص160، ح12759، متن کتاب (link is external).
«مَنْ
نَزَعَ یَدَهُ مِنَ الطَّاعَةِ، فَلَا حُجَّةَ لَهُ یَوْمَ الْقِیَامَةِ،
وَمَنْ مَاتَ مُفَارِقًا لِلْجَمَاعَةِ، مَاتَ مِیتَةً جَاهِلِیَّةً». مسند
احمد، پیشین، ج9، ص489، ح5676، متن کتاب (link is external)، محقق کتاب این حدیث را صحیح می‌شمارد؛ و ج9، ص484، ح5386، متن کتاب (link is external)؛ و ج9، ص386، ح5551، متن کتاب (link is external)، محقق کتاب این حدیث را صحیح می‌شمارد؛ ج10، ص233، ح6048، متن کتاب (link is external)، محقق کتاب این حدیث را صحیح می‌شمارد؛ و ج10، ص467، ح6423، متن کتاب (link is external)، محقق کتاب این حدیث را صحیح می‌داند.
[11]. به چند مورد دیگر از روایاتی که در این مضمون هستند اشاره می‌شود:
«مَنْ
خَلَعَ یَدًا مِنْ طَاعَةٍ، لَقِیَ اللهَ یَوْمَ الْقِیَامَةِ لَا حُجَّةَ
لَهُ، وَمَنْ مَاتَ وَلَیْسَ فِی عُنُقِهِ بَیْعَةٌ، مَاتَ مِیتَةً
جَاهِلِیَّةً». صحیح مسلم، پیشین، ج3، ص1478، ح1851، متن کتاب (link is external)؛
الجمع بین الصحیحین البخاری ومسلم، محمد بن فتوح بن عبد الله بن فتوح بن
حمید الأزدی المیورقی الحَمِیدی أبو عبد الله بن أبی نصر(م488ق)، المحقق:
د. علی حسین البواب، بیروت، دار ابن حزم، چاپ دوم، 1423ق-2002م، ج2، ص296،
ح1498، متن کتاب (link is external)
«مَنْ
خَرَجَ مِنَ الطَّاعَةِ، وَفَارَقَ الْجَمَاعَةَ، ثُمَّ مَاتَ مَاتَ
مِیتَةً جَاهِلِیَّةً». صحیح مسلم، پیشین، ج3، ص1477، ح1848، متن کتاب (link is external)؛/ و السنة، ابن ابی عاصم، پیشین، ج2، ص506، ح1064، متن کتاب (link is external)؛ ج1، ص43، ح90، متن کتاب (link is external)؛ ج2، ص436، ح901، متن کتاب (link is external)؛/ و با اندکی تفاوت در البحر الزخار مسند بزار، پیشین، محقق: عادل بن سعد، ج16، ص272، ح9464، متن کتاب (link is external)؛ ج17، ص46، ح9563، متن کتاب (link is external)؛/ و الکنی و الاسماء، پشین، ج3، ص930، ح1625، متن کتاب (link is external)؛
«من
نزع یدا من طاعةٍ فَإِنَّهُ یَأْتِی یَوْم الْقِیَامَة لَا حجَّة لَهُ:
وَمن مَاتَ وَهُوَ مفارقٌ للْجَمَاعَة فَإِنَّهُ یَمُوت میتَة
جَاهِلِیَّة». العلل الواردة فی الاحادیث النبویة، دارقطنی، علق علیه: محمد
بن صالح بن محمد الدباسی، الدمام، دار ابن الجوزی، چاپ اول، 1427ق، ج12،
ص446، ح2884، متن کتاب (link is external)؛/ و با اندکی تفاوت در صحیح ابن حبان، پشین، ح4578، متن کتاب (link is external)؛/ و الجمع بین الصحیحین، پیشین، ج2، ص297، ادامه ح1498، متن کتاب (link is external)؛/ و السنة، پیشین، ج2، ص512، ح1075، متن کتاب (link is external)
«مَنْ
فَارَقَ جَمَاعَةَ الْمُسْلِمِینَ شِبْرًا أَخْرَجَ مِنْ عُنُقِهِ
رِبْقَةَ الْإِسْلَامِ، وَالْمُخَالِفِینَ بَأَلْوِیَتِهِمْ
یَتَنَاوَلُونَهَا یَوْمَ الْقِیَامَةِ مِنْ وَرَاءِ ظُهُورِهِمْ، وَمَنْ
مَاتَ مِنْ غَیْرِ إِمَامِ جَمَاعَةٍ مَاتَ مِیتَةً جَاهِلِیَّةً». المعجم
الکبیر، پیشین، ج12، ص404، ح13604، متن کتاب (link is external).
[12]. صحیح بخاری، پیشین، ج5، ص20، متن کتاب (link is external)؛ ج5، ص29، بَابُ مَنَاقِبِ فَاطِمَةَ عَلَیْهَا السَّلاَمُ، متن کتاب (link is external)؛ ج4، ص203، ح3624، متن کتاب (link is external)؛/
و مسند الإمام أحمد بن حنبل، أبو عبدالله أحمد بن محمد بن حنبل بن هلال بن
أسد الشیبانی(م241ق)، المحقق: شعیب الأرنؤوط و عادل مرشد، إشراف: د عبد
الله بن عبد المحسن الترکی، بیروت، مؤسسة الرسالة، چاپ اول، 1421ق-2001 م،
ج18، ص161، ح11618، متن کتاب (link is external)؛ ج38، ص354، ح23329، متن کتاب (link is external)؛ ج18، ص279، ح11756، متن کتاب (link is external)؛/
و صحیح ابن حبان بترتیب ابن بلبان، أبو حاتم محمد بن حبان بن أحمد بن حبان
بن معاذ بن مَعْبدَ، التمیمی الدارمی البُستی(م354ق)، المحقق: شعیب
الأرنؤوط، بیروت، مؤسسة الرسالة، چاپ دوم، 1414ق- 1993م، ج15، 402، ح6952، متن کتاب (link is external)؛/
و سنن الترمذی، أبو عیسى محمد بن عیسى بن سَوْرة بن موسى بن الضحاک
الترمذی(م279ق)، تحقیق وتعلیق: أحمد محمد شاکر و محمد فؤاد عبد الباقی،
مصر، شرکة مکتبة ومطبعة مصطفى البابی الحلبی، چاپ دوم، 1395ق-1975م، ج5،
660، ح3781، متن کتاب (link is external)؛ ج5، ص701، ح3783، متن کتاب (link is external)؛ ج5، ص708، ح3893، متن کتاب (link is external)؛/
و المستدرک على الصحیحین، أبوعبدالله الحاکم محمد بن عبد الله بن محمد بن
حمدویه بن نُعیم بن الحکم الضبی الطهمانی النیسابوری المعروف بابن
البیع(م405ق)، تحقیق: مصطفى عبد القادر عطا، بیروت، دار الکتب العلمیة، چاپ
اول، 1411ق-1990م، ج3، ص164، ح4721 و 4722، متن کتاب (link is external)؛/ و المسند الموضوعی الجامع للکتب العشرة، صهیب عبد الجبار، 2013ق، ج20، ص453، ح25، متن کتاب (link is external)؛/ ذخائر العقبى فی مناقب ذوى القربى، محب الدین أحمد بن عبد الله الطبری(م694ق)، قاهره، مکتبة القدسی 1356ق، ص43، متن کتاب (link is external)؛/
و طرح التثریب فی شرح التقریب (المقصود بالتقریب: تقریب الأسانید وترتیب
المسانید)، أبوالفضل زین الدین عبد الرحیم بن الحسین بن عبد الرحمن بن أبی
بکر بن إبراهیم العراقی(م806ق)، الطبعة المصریة القدیمة، ج1، ص149، باب
تَرْجَمَة فَاطِمَةِ بِنْتِ مُحَمَّدٍ، متن کتاب (link is external)؛/
و التوضیح لشرح الجامع الصحیح، ابن الملقن سراج الدین أبو حفص عمر بن علی
بن أحمد الشافعی المصری(804ق)، المحقق: دار الفلاح للبحث العلمی وتحقیق
التراث، دمشق، دار النوادر، چاپ اول، 1429ق-2008م، ج20، ص367، متن کتاب (link is external)؛/
و اتحاف السائل بما لفاطمة من المناقب والفضائل، زین الدین محمد المدعو
بعبد الرؤوف بن تاج العارفین بن علی بن زین العابدین الحدادی ثم المناوی
القاهری(م1031ق)، دراسة وتحقیق وتعلیق: عبد اللطیف عاشور، قاهره، مکتبة
القرآن للطبع والنشر والتوزیع، ص66، متن کتاب (link is external)؛ «سیدة نساء العالمین وسیدة نساء المؤمنین» ص71، ح30، متن کتاب (link is external)، ص78 (link is external)، ص85 (link is external)، ص86 (link is external)، ص88 (link is external).
[13].صحیح بخاری، دار طوق النجاة، پشیین، ج8، ص64، ح6285، متن کتاب (link is external)؛/ وصحیح مسلم، پیشین، کتاب فضائل الصحابة، باب فضائل فاطمة، ج4، ص1904، ح2450، متن کتاب (link is external)؛/
و تاریخ دمشق، أبو القاسم علی بن الحسن بن هبة الله المعروف بابن
عساکر(م571ق)، المحقق: عمرو بن غرامة العمروی، بیروت، دار
الفکر،1415ق-1995م، ج42، ص134، متن کتاب (link is external)؛/ و ذخائر العقبى فی مناقب ذوى القربى، پیشین، ص43، متن کتاب (link is external)؛/ و سیر أعلام النبلاء، شمس الدین ذهبی، بیروت، موسسة الرسالة، محقق: شعیب ارنووط، ج2، ص127، متن کتاب (link is external)؛ ج2، ص126، متن کتاب (link is external).
[14]. دلائل
النبوة، أبو نعیم أحمد بن عبد الله بن أحمد بن إسحاق بن موسى بن مهران
الأصبهانی(م430ق)، محقق: الدکتور محمد رواس قلعه جی و عبد البر عباس،
بیروت، دار النفائس، چاپ دوم، 1406ق-1986م، ح27، متن کتاب (link is external)؛/
و إمتاع الأسماع بما للنبی من الأحوال والأموال والحفدة والمتاع، تقی
الدین أبوالعباس أحمد بن علی بن عبد القادر الحسینی العبیدی
المقریزی(م845ق)، المحقق: محمد عبد الحمید النمیسی، بیروت، دار الکتب
العلمیة، چاپ اول، 1420ق-1999م، ج3، 233، متن کتاب (link is external)؛/ و الخصائص الکبرى، جلال الدین عبد الرحمن بن أبی بکر السیوطی(م911ق)، بیروت، دار الکتب العلمیة، ج2، ص390، متن کتاب (link is external)؛/
و سبل الهدى والرشاد فی سیرة خیر العباد، وذکر فضائله وأعلام نبوته
وأفعاله وأحواله فی المبدأ والمعاد، محمد بن یوسف الصالحی الشامی(م942ق)،
تحقیق وتعلیق: الشیخ عادل أحمد عبد الموجود و الشیخ علی محمد معوض، بیروت،
دار الکتب العلمیة، چاپ اول، 1414ق-1993م، ج10، 386، متن کتاب (link is external).
[15].
«...فغضبت فاطمة (س) بنت رسول الله (ص) فهجرت أبا بکر، فلم تزل مهاجرته
حتى توفّیت». صحیح بخاری، پیشین، ج4، باب فرض الخمس، ص79، ح3093، متن کتاب (link is external)؛/ و
«فوجدت
فاطمة على أبی بکر فی ذلک فهجرتْه، فلم تکلِّمه حتى توفِّیت، و عاشت بعد
النبی ستة أشهر، فلمّا توفیت دفنها زوجها علیّ لیلاً، و لم یؤذن بها أبا
بکر، و صلّى علیها». همان، ج5، ص139، باب غزوة خیبر، ح4240، متن کتاب (link is external)؛/ و
«...فَوَجَدَتْ
فَاطِمَةُ عَلَى أَبِی بَکْرٍ فِی ذَلِکَ، قَالَ: فَهَجَرَتْهُ، فَلَمْ
تُکَلِّمْهُ حَتَّى تُوُفِّیَتْ». صحیح مسلم، مسلم بن الحجاج أبو الحسن
القشیری النیسابوری(م261ق)، المحقق: محمد فؤاد عبد الباقی، بیروت، دار
إحیاء التراث العربی، ج3، کتاب الجهاد، باب قول النبی: لا نورث ما ترکناه
صدقة، ص1380، ح1759، متن کتاب (link is external)؛/ و
«...فَغَضِبَتْ
فَاطِمَةُ عَلَیْهَا السَّلامُ، فَهَجَرَتْ أَبَا بَکْرٍ رَضِیَ اللهُ
عَنْهُ، فَلَمْ تَزَلْ مُهَاجِرَتَهُ حَتَّى تُوُفِّیَتْ». مسند أحمد بن
حنبل، پیشین، ج1، ص205، متن کتاب (link is external).
[16].
صحیح البخاری، محمد بن اسماعیل البخاری، دار الفکر، 1401ق، ج4، ص210 و
219و ج5، ص36؛ ج7، باب فضائل فاطمه(س)، ح 29؛ همان، نشر دار طوق النجاة،
1422ق، پیشین، ج5، ص21، ح3714، متن کتاب (link is external)؛ ج5، ص22، ح3729، متن کتاب (link is external)؛ ج5، ص29، ح3767، متن کتاب (link is external)؛ ج7، ص37، ح5230، متن کتاب (link is external)؛/ و صحیح مسلم، پیشین، ج4، ص1902 و 1903، باب15، ح95 و94 و93، متن کتاب (link is external)؛/
و المصنف، أبوبکر عبدالرزاق بن همام بن نافع الحمیری الیمانی
الصنعانی(م211ق)، المحقق: حبیب الرحمن الأعظمی، الهند، المجلس العلمی،
بیروت، المکتب الاسلامی، چاپ دوم، 1403ق، ج7، کتاب الطلاق، باب الغیرة
ص301-302، ح13268؛/ و مسند الإمام أحمد بن حنبل، أبوعبدلله أحمد بن محمد بن
حنبل بن هلال بن أسد الشیبانی(م241ق)، محقق: شعیب الأرنؤوط و عادل مرشد،
بیروت، مؤسسة الرسالة، چاپ اول، 1421ق-2001م، ج31، ص206، ح18907، و ص209 و
226، ح18911، متن کتاب (link is external)؛ ج31، ص240، متن کتاب (link is external)؛ ص285، متن کتاب (link is external)؛/
و الامامة و السیاسة، أبو محمد عبدالله بن مسلم ابن قتیبة
الدّینوری(م276ق)، تحقیق: خلیل المنصور، بیروت، دار الکتب العلمیة،
1418ق-1997م، ج1، ص17؛/ الجامع الکبیر (سنن الترمذی)، أبوعیسى محمد بن عیسى
بن سَوْرة بن موسى بن الضحاک الترمذی(م279ق)، المحقق: بشار عواد معروف،
بیروت، دار الغرب الإسلامی، 1998م، ج6، ص181، ح3867، ح3869، متن کتاب (link is external)؛/
و جمل من أنساب الأشراف، أحمد بن یحیى بن جابر بن داود
البَلَاذُری(م279ق)، تحقیق: سهیل زکار وریاض الزرکلی، بیروت، دار الفکر،
چاپ اول، 1417ق-1996م، ج1، ص403، متن کتاب (link is external)؛/
و غریب الحدیث، إبراهیم بن إسحاق الحربی أبو إسحاق(م285ق)، المحقق: د.
سلیمان إبراهیم محمد العاید، مکه، جامعة أم القرى، چاپ اول، 1405ق، ج3،
ص1186، متن کتاب (link is external)؛/
و الآحاد والمثانی، أحمد بن عمرو بن الضحاک بن مخلد الشیبانی معروف به أبو
بکر بن أبی عاصم(م287ق)، المحقق: د. باسم فیصل أحمد الجوابرة، ریاض، دار
الرایة چاپ اول، 1411ق-1991م، ج5، ص363، ح2959، متن کتاب (link is external)؛/
و السنن الکبری، أبو عبدالرحمن أحمد بن شعیب بن علی الخراسانی
النسائی(م303ق)، حققه وخرج أحادیثه: حسن عبد المنعم شلبیف أشرف علیه: شعیب
الأرناؤوط، قدم له: عبد الله بن عبد المحسن الترکی، بیروت، مؤسسة الرسالة،
چاپ اول، 1421ق-2001م، ج7، ص458، ح8469، متن کتاب (link is external)؛/
و المعجم، أبو یعلى أحمد بن علی بن المثُنى بن یحیى بن عیسى بن هلال
التمیمی الموصای(م307ق)، المحقق: إرشاد الحق الأثری، فیصل آباد، إدارة
العلوم الأثریة، چاپ اول، 1407ق، ج1، ص190، ح220، متن کتاب (link is external)؛/
و تاریخ الامم و الملوک، محمد بن جریر طبری(م310ق)، بیروت، فی حوادث سنة
13 هجری قمری، ج2، ص619؛/ و حلیة الأولیاء وطبقات الأصفیاء، أبو نعیم أحمد
بن عبدالله بن أحمد بن إسحاق بن موسى بن مهران الأصبهانی(م430هـ)، قاهره،
السعادة، 1394ق-1974م، ج2، ص40، متن کتاب (link is external)؛/ و ج3، ص206، متن کتاب (link is external)؛/
و السنن الکبرى، أبو بکر أحمد بن الحسین بن علی بن موسى الخُسْرَوْجِردی
الخراسانی، البیهقی(م458ق)، المحقق: محمد عبد القادر عطا، بیروت، دارالکتب
العلمیة، چاپ دوم، 1424ق-2003 م، ج10، ص340، ح20862، متن کتاب (link is external).
[17]. «إِنَّ
الَّذِینَ یُؤْذُونَ اللَّهَ وَرَسُولَهُ لَعَنَهُمُ اللَّهُ فِی
الدُّنْیَا وَالْآخِرَةِ وَأَعَدَّ لَهُمْ عَذَابًا مُهِینًا؛ [احزاب/57]
آنان که خدا و رسول را آزار و اذیّت می‌کنند خدا آنها را در دنیا و آخرت
لعن کرده و بر آنان عذابی با ذلّت و خواری مهیّا ساخته است».
[18]. قال
رسول اللّه صلى الله علیه وآله: «فاطِمَة إِنّ اللّهَ یَغْضِبُ لِغَضَبَکِ و
یرضا لرضاک». ای فاطمه، خدا با غضب تو غضبناک می‌شود. معرفة الصحابة، أبو
نعیم أحمد بن عبدالله بن أحمد بن إسحاق بن موسى بن مهران الأصبهانی(م430ق)،
تحقیق: عادل بن یوسف العزازی، ریاض، دار الوطن للنشر، چاپ اول،
1419ق-1998م، متن کتاب (link is external)؛/
و مناقب أمیر المؤمنین علی بن أبی طالب رضی الله عنه، أبوالحسن علی بن
محمد بن محمد بن الطیب بن أبی یعلى بن الجلابی الواسطی المالکی المعروف
بابن المغازلی(م 483ق)، المحقق: أبو عبد الرحمن ترکی بن عبد الله الوادعی،
صنعاء، دار الآثار ، چاپ اول، 1424ق-2003 م، ص416، ح401، و ص417، ح402، متن کتاب (link is external)؛/
و ذخیرة الحفاظ(من الکامل لابن عدی)، أبوالفضل محمد بن طاهر بن علی بن
أحمد المقدسی الشیبانی المعروف بابن القیسرانی(م507ق)، المحقق: د. عبد
الرحمن الفریوائی، ریاض، دار السلف، چاپ اول، 1416ق-1996م، ج2، ص783، متن کتاب (link is external)؛/
و اسد الغابه، عزالدین ابن اثیر جزری(م630ق)، بیروت، دارالفکر، لبنان،
1409ق، ج5 ص522؛/ و ذخائر العقبى فی مناقب ذوى القربى، پیشین، ص39، متن کتاب (link is external)؛/
و میزان الاعتدال، شمس الدین ذهبی، قاهره، داراحیاء الکتب العربی، 1963م،
تحقیق علی محمد بجاوی، ذیل نام عبدالله بن محمد بن سالم، ج2 ص492؛/ و
الاصابه فی التمییز الصحابه، ابن حجر عسقلانی، بیروت، دارالکتب العلمیه، ج4
ص378؛/ و سبل الهدى والرشاد فی سیرة خیر العباد، وذکر فضائله وأعلام نبوته
وأفعاله وأحواله فی المبدأ والمعاد، محمد بن یوسف الصالحی الشامی(م942ق)،
تحقیق وتعلیق: الشیخ عادل أحمد عبد الموجود و الشیخ علی محمد معوض، بیروت،
دار الکتب العلمیة، چاپ اول، 1414ق-1993م، ج11، ص44، متن کتاب (link is external).
«ان
الله تبارک و تعالی یغضب لغضب فاطمه، و یرضی لرضاها». همانا خداوند تعالی
غضب می‌کند هنگامی‌که فاطمه به خشم آید، و راضی می‌شود آن‌گاه که او راضی و
خشنود گردد». المعجم الکبیر، طبرانی، بیروت، دار احیاء التراث العربی، ج1
ص108 ح182؛/ و المستدرک علی الصحیحین، حاکم نیشابوری، بیروت، دارالفکر،
1398ق، ج3 ص153-154. سپس حاکم می‌نویسد: هذا حدیث صحیح الإسناد ولم
یخرجاه؛/ و مقتل الحسین، خوارزمی، قم، انوارالهدی، 1423ق، ج1 ص52.
