دلایل ظهور داعش و ضرورت های مقابله با آن

حیدرعلی باقریان

تحولات چند روز اخیر عراق با حملات تروریستی گروه داعش (دولت اسلامی عراق و شام) به موصل و تصرف آن شهر به‌عنوان مرکز استان نینوا از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. نگاهی به سخنان ابومحمد عدنانی سخنگوی این گروه خطاب به آقای نوری مالکی نخست‌وزیر عراق، چشم‌انداز حرکت خطرناک تروریسم و حامیان آن‌ها را در منطقه به نمایش می‌گذارد. عدنانی با ادبیاتی گستاخانه او را تهدید می‌کند که « محل تسویه حساب با وی نه در بغداد بلکه در نجف و کربلا است». وی به نیروهایش نیز دستور داده است به سوی بغداد و کربلا پیشروی کنند!
داعش به‌عنوان یک گروه تروریستی تکفیری با ادبیات نوین و البته خطرناک که یادآور حملات وهابیون در قرن ١٢ به اماکن مقدسه اسلامی است، ضمن دعوت از اعضای گروه برای حفظ موصل اعلام کرده است: «منتظر باشید دولت اسلامی تاریخ را دوباره می‌نویسد و دوباره نقشه را ترسیم می‌کند!»
برخی معتقدند، هدف فعلی از تحرکات داعش و تصرف موصل و حرکت به سمت مرکز عراق، تلاش جهت تجزیه این کشور به سه بخش کردی، شیعی و سنی است. محتوای پیام این گروه تروریستی صرف نظر از آن‌که در عراق به موفقیت دست یابد یا خیر حاوی نکاتی است که همه کشور‌های منطقه و بویژه ایران باید آن را جدی‌تر از گذشته مورد رصد قرار دهند و برنامه همه جانبه‌ای برای مبارزه و مهار تروریسم در منطقه به کار ببندند.
با این وصف در اینجا به چند مسأله مهم و راهکار اشاره می‌شود:
١- تروریسم اکنون همه توان خود را در منطقه خاورمیانه و بویژه کشور‌های اسلامی به کار گرفته است و دیگر خبری از تهدید آن‌ها علیه آنچه کفر می‌خواندند وجود ندارد. اسرائیل به عنوان دشمن شماره یک اعراب و اسلام کماکان از دایره گفتمان تروریسم تکفیری خارج است و به عنوان هدف حال و آینده هم ذکر نمی‌شود.
٢- تروریسم تکفیری در منطقه و در رأس آن داعش که شکست خود را در سوریه اکنون در عراق جبران می‌کند همه توان خود را معطوف به گسترش نزاع فرقه‌ای کرده است. اظهارات اخیر سخنگوی داعش مبنی بر این‌که تعیین تکلیف با دولت شیعی عراق در کربلا و نجف صورت خواهد گرفت نشان می دهد که این جریان همچنان برای کسب موفقیت‌های بزرگ درصدد شیعی و سنی کردن نبرد‌های خویش است. آن‌ها با این تئوری یقیناً همچنان در زمین دشمن و به نفع آنان بازیگری می‌کنند. شیعیان عراق و منطقه بایستی ضمن حفظ هوشیاری مراقب باشند تا در دام تحریک‌های قومی و مذهبی نیفتند و اقدام‌های مقابله‌ای را حول مرجعیت خویش در عراق تنظیم نمایند.
٣- برخی رسانه‌های غربی با پرهیز از عنوان «تروریسم» و تطبیق آن بر گروه «داعش»، این گروه تروریستی تکفیری را «تندرو‌های سنی مذهب» نام می‌نهند واین در حالی است که قاطبه اهل سنت و علمای بزرگ آن‌ها از این گروه و اعمال آن‌ها اعلام انزجار کرده و جهاد علیه آن را واجب اعلام کرده‌اند. لذا شایسته است همه شیعیان و اهل سنت منطقه ضمن حفظ احترام متقابل و همبستگی با یکدیگر با اعلام تبری سریع وصریح از اقداماتی که به آن‌ها نسبت داده می‌شود، راهبرد تروریسم و دشمن را در شیعه و سنی کردن منازعات منطقه خنثی کنند.
٤- چند سال قبل در جریان جنگ ٣٣روزه و موفقیت‌های حزب‌الله لبنان، پادشاه اردن به مسأله شکل‌گیری هلال شیعی و خطرات ناشی از آن اشاره کرد، گویی اکنون همه تمرکز تروریسم تکفیری و حامیان آن‌ها در تضعیف این محور قرار گرفته است. سوریه با وجود ده‌ها هزار کشته و ویرانی‌های فراوان هرچند موفقیت‌های بزرگی در مقابل تروریسم کسب کرده ولی اکنون آتش ناشی از اقدامات خشونت بار در آن کشور شعله ور است.
٥- موفقیت نهایی و دائم داعش درعراق هرچند بسیار دور از ذهن است لکن استقرار موقت آن بر بخش‌هایی از آن کشور نیز برضد منافع وامنیت ملی ایران است ودولت ایران باید برای تأمین منافع وامنیت خویش، اقدامات مناسبی تدارک ببیند. بسیج ظرفیت‌های منطقه ای، نشست با کشورهایی مانند ترکیه برای اقدامات مشترک، فعال‌سازی کنفرانس اسلامی وجنبش‌های غیرمتعهد وحتی مجامع بین‌المللی مانند شورای امنیت سازمان ملل برای مقابله مشترک ومهار تروریسم ازجمله راهکارهایی است که دولت ایران باید آن‌ها را مورد پیگیری قراردهد. اکنون که اعضای شورای امنیت در پنجشنبه گذشته حمایت خود را از دولت ومردم عراق برای مبارزه با تروریسم اعلام کرده‌اند این فرصت را باید غنیمت شمرد.
٦. عربستان درمنطقه یکی از کشورهایی است که برای دستیابی به جایگاه و منافع خویش و مهار تشیع و جنبش‌های مقاومت اسلامی همواره از گروه‌های تروریستی تکفیری حمایت کرده است. لذا گروه‌های تروریستی اکنون آگاهانه یا ناآگاهانه به نیابت از عربستان درمنطقه دست به شرارت می‌زنند. ازاین رو ایران باید با برنامه‌ای مدون و با استفاده از ظرفیت داخلی و بین‌المللی نسبت به تغییر رویکرد این کشور گام‌های مؤثری بردارد، زیرا این کشور ازیک سو منبع مالی و از سوی دیگرمنشأ تئوریک و ایدئولوژیک تروریسم شناخته می‌شود.
٧. اختلافات فرقه‌ای ومذهبی هرچند ریشه‌ای دیرینه در جهان اسلام دارد اما در سال‌های اخیر به دلیل تضاد منافع کشور‌ها از یک سو و افزایش نقش منفی رسانه‌های جمعی و شبکه‌های ماهواره‌ای تفرقه انگیز از سوی دیگر وسود‌جویی و غفلت برخی محافل و شخصیت‌های مذهبی از نقشه‌های دشمن در تعمیق این شکاف‌ها موجب تشدید اختلافات دیرینه گشته است. علما و دانشمندان کشورهای ایران، مصر، ترکیه، عراق، پاکستان وغیره باید باکنترل وعبور از جریان‌های افراطی گام‌های مؤثری در راه خاموش کردن آتش فتنه‌های مذهبی بردارند. بسیار اسفبار است که اکنون میدان‌داری مسأله بهشت و جهنم امت اسلام در دست عناصر دون پایه‌ای مانند عدنانی، ابوبکربغدادی، مدیران شبکه‌های ماهواره‌ای تفرقه انگیز و امثالهم است. امروز راه‌حلی جز بازگشت به گفت‌و‌گو و تفاهم میان رهبران مذهبی وجود ندارد. متأسفانه اکنون برخی مراکز، محافل دینی، مذهبی و برخی رسانه‌های جمعی و شبکه‌های ماهواره‌ای به منبع تولید خشونت و تروریسم تبدیل شده‌اند. لذا علمای تراز اول طریقین وظیفه دارند با کمک دولت‌ها در جهت تعطیلی این مراکز و یا اصلاح آن‌ها گام‌های مؤثری بردارند.

روزنامه ایران